Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για τη Παγκόσμια Ημέρα Ρευματοπαθειών 2006

12 Οκτωβρίου 2006

Θέμα: Υγιεινή Στάση Ζωής Μέσω της Διατροφής για Άτομα με Ρευματοπάθειες

Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή αποτελεί μέρος της πρόληψης και θεραπείας των ρευματοπαθειών. 
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ακολουθούνται ανορθόδοξες δίαιτες (χημικές, μονοφαγίες, με βάση τον τύπο του αίματος, κ.ά). Ο κλινικός διαιτολόγος είναι το κατάλληλο άτομο για την κατάρτιση του εξειδικευμένου διαιτολογίου του ασθενή με ρευματοπάθεια με βάση τις ειδικές του ανάγκες μετά από τις συστάσεις του ρευματολόγου.

Οι βασικές αρχές της διατροφής που πρέπει να ακολουθούνται έχουν ως εξής :

1. Η απώλεια βάρους, όπου υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας, είναι απαραίτητη. Η διατήρηση του σωματικού βάρους, όσο πιο κοντά στο ιδανικό βάρος, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο, βοηθά στην καλύτερη αντιμετώπιση των ρευματοπαθειών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ισορροπημένη, υποθερμιδική εξατομικευμένη διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση (π.χ κολύμπι) όπου επιτρέπεται.
2. Σε περιπτώσεις που ο ασθενής είναι λιποβαρής (δηλαδή έχει βάρος χαμηλότερο του φυσιολογικού με βάση το ύψος του) ή έχει πρωτεϊνική ενεργειακή υποθρεψία, τότε η διατροφή του πρέπει να είναι υπερθερμιδική και ψηλή σε πρωτεΐνη. Εάν υπάρχει πρόβλημα δυσφαγίας ή δυσκαταποσίας τότε πρέπει να ακολουθείται μαλακή ή αλεσμένη διατροφή, ανάλογα με την περίπτωση.
3. Όπου χρειάζεται (π.χ όταν ο ασθενής λαμβάνει κορτιζόνη), η διατροφή πρέπει να είναι ανάλατη για την αποφυγή της κατακράτησης υγρών.

- Δεν πρέπει να προστίθεται αλάτι στο ήδη μαγειρεμένο φαγητό αλλά μόνο ελάχιστο κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος και να μην χρησιμοποιείται ανθρακική σόδα, να αποφεύγονται : το αλάτι με άρωμα/γεύση π.χ αλάτι με σκόρδο καθώς και όλα τα υποκατάστατα αλατιού , τα κονσερβοποιημένα, τα παστά και τα καπνιστά κρέατα και ψάρια π.χ τσαμαρέλα, ρέγγα, αντσούγιες, αλατισμένες σαρδέλες, τα λουκάνικα, τα αλλαντικά, τόνος/σαρδελλάκια σε νερό,  το κεφαλοτύρι, η αλατισμένη αναρή, το αλατισμένο χαλούμι, οι ζωμοί κότας και λαχανικών, το ketsup, η μαγιονέζα, οι αλατισμένες ελιές, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα μπισκότα τυριού, τα πατατάκια, τα γαριδάκια,κ.ά.
-  Να χρησιμοποιούνται αρωματικά φυτά, μπαχαρικά και φυσικός χυμός λεμονιού και χυμός ντομάτας για να δίνεται γεύση και άρωμα στο φαγητό.

4. Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες : βιτ. Ε, βιτ. Γ, σελίνιο.
   • Τροφές πλούσιες σε βιτ. Ε: ελαιόλαδο, καλαμποκέλαιο, φυστικοβούτυρο, αμύγδαλα, σπανάκι
   • Τροφές πλούσιες σε βιτ. Γ: εσπεριδοειδή, ακτινίδιο, κουάφα, ντομάτα, πιπεριά, πατάτα, μπρόκολο, σπανάχι
   • Τροφές πλούσιες σε σελίνιο: Πρωτεϊνούχες τροφές, ολοσίταρο ψωμί, δημητριακά και σπόροι
5. Διατροφή πλούσια σε απαραίτητα λιπαρά οξέα : ω-3 και ω-6.
   • Τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα: Λιπαρά ψάρια π.χ τσιπούρα, φαγκρί, ρόσσι, ξιφίας, σολωμός
   • Τροφές πλούσιες σε ω-6 λιπαρά οξέα: Ξηροί καρποί, σπόροι, έλαια
6. Διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη Δ
   • Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο: κυρίως το γάλα (ημι-άπαχο ή άπαχο) και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, κατά προτίμηση με χαμηλά λιπαρά), ψάρι μικρό με το κόκαλο
   • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Δ: σαρδελλάκια ( σε λάδι, καλά στραγγισμένο), συκώτι, αυγό, μουρουνέλαιο, γάλα ημι-άπαχο
7. Διατροφή πλούσια σε ψευδάργυρο, σίδηρο, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ και βιταμίνη Β12.
   • Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο: Πρωτεϊνούχες τροφές, σπόροι κολοκύθας και ηλιοτροπίου, σόγια
   • Τροφές πλούσιες σε σίδηρο: συκωτάκι κοτόπουλου, φακές, φασόλια, σπανάκι, κρόκος αυγού, παστά φρούτα, δημητριακά προγεύματος εμπλουτισμένα με σίδηρο
   • Τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο: Πρωτεϊνούχες τροφές (πουλερικά, κρέας, ψάρι, αυγά, γαλακτοκομικά), φυστικοβούτυρο, ψωμί ολικής αλέσεως, μπανάνα, μπρόκολο, οφτή πατάτα
   • Τροφές πλούσιες σε φυλλικό οξύ: πράσινα φυλλώδη λαχανικά π.χ μπρόκολο, μαρούλι, κραμπί, λαχανάκια Βρυξελλών, σπανάκι), αβοκάντο, όσπρια
   • Τροφές πλούσιες σε βιτ. Β12: συκώτι, ψάρι, κοτόπουλο

8. Θα ήταν καλό να υπάρχει ενημέρωση στους ασθενείς για την αλληλεπίδραση κάποιων βοτάνων με συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή που πιθανώς να λαμβάνουν π.χ το methodraxate(MTX) μειώνει την απορρόφηση του φυλλικού οξέος, το Echinacea αλληλεπιδρά με ανοσοκατασταλτική αγωγή (π.χ γλυκοκορτικοειδή) και αυξάνει τις παρενέργειες του MTX, κ.ά.

   Στις περιπτώσεις που παρουσιάζεται οστεοαρθρίτιδα το άτομο πρέπει να προσέξει τα εξής : ισορροπημένη, υποθερμιδική διατροφή (όπου υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας) με επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης, ασβεστίου, ψευδαργύρου, Βιταμινών Α και Δ και αντοξειδωτικών βιταμινών Γ και Ε και διατροφή  πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα και χαμηλή σε αλάτι. Επίσης, για τα 
   άτομα που παίρνουν Μη Στεροειδή Αντι-Φλεγμονώδη Φάρμακα η διατροφή τους θα πρέπει να είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ και Βιταμίνη Β12.

   Στις περιπτώσεις που παρουσιάζεται ρευματοειδής αρθρίτιδα το άτομο πρέπει να προσέξει τα εξής : ισορροπημένη διατροφή  πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, χαμηλή σε αλάτι, διατροφή πλούσια σε σίδηρο και καλές πηγές Βιταμίνης Γ (σε περιπτώσεις αναιμίας), με επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης, ασβεστίου, ψευδαργύρου, μαγνησίου, καλίου, Βιταμινών Β (κυρίως φυλλικού οξέος με τη λήψη του methodrexate) και αντιοξειδωτικών βιταμινών. Επίσης, η λήψη άφθονου νερού και φυτικών ινών θα βοηθήσει σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας.
    

   Στις περιπτώσεις που παρουσιάζεται σκληρόδερμα το άτομο πρέπει να προσέξει τα εξής : πρόληψη ή διόρθωση της Πρωτεϊνικής Ενεργειακής Υποθρεψίας και των διατροφικών ελλείψεων με διατροφή ψηλή σε ενέργεια (30-40 Kcal/Kg) και πρωτεΐνη, λήψη μικρών και συχνών γευμάτων, επαρκής πρόσληψη υδατο- και λιπο-διαλυτών βιταμινών, αντιμετώπιση της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης (με αποφυγή των μπαχαρικών και πικάντικων τροφών, των πολύ ξινών τροφίμων, των πολύ ζεστών και των πολύ κρύων φαγητών, κ.ά.), αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και της αρτηριακής υπέρτασης νεφρικής προέλευσης με εξειδικευμένες διατροφικές οδηγίες.   
    

   Στις περιπτώσεις που παρουσιάζεται Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος το άτομο πρέπει να προσέξει τα εξής: Διατροφή ψηλή σε ενέργεια και πρωτεΐνη στις περιπτώσεις πυρετού (λόγω της απώλειας αζώτου), με περιορισμένο αλάτι και στις περιπτώσεις εμφάνισης νεφροπάθειας το διαιτολόγιο θα πρέπει να καταρτιστεί με βάση τις ειδικές ανάγκες του ασθενή. Επίσης, στις περιπτώσεις χρήσης στεροειδών η διατροφή εκτός από ανάλατη και πλούσια σε ασβέστιο, θα πρέπει να περιλαμβάνει και οδηγίες για πρόληψη διαβήτη.
   Επίσης, η υπερουριχαιμία (ψηλό ουρικό οξύ) θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στις αρθρίτιδες, όπου εκεί χρειάζεται διατροφή με άφθονο νερό (3 λίτρα ημερησίως), χωρίς αλκοόλ και χαμηλή σε πουρίνες (να αποφεύγονται:το κόκκινο κρέας, τα εντόσθια, τα κυνήγια, αντσούγιες, σαρδέλες, ρέγγα και να καταναλώνονται με μέτρο το κουνουπίδι, τα αγρέλια, τα φασόλια, οι φακές. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η απότομη απώλεια σωματικού βάρους.

   Το μυστικό ενός ισορροπημένου /ισοζυγισμένου διαιτολογίου για την κάλυψη όλων των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεται ο οργανισμός είναι η ποικιλία τροφών και ο σωστός συνδυασμός τροφών από όλες τις ομάδες τροφών στις σωστές ποσότητες για το κάθε άτομο ξεχωριστά. Αξίζει μία προσπάθεια για την καλύτερη ποιότητα στη ζωή σας!

   Για το Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου:

   Θάλεια Αβραάμ, SRD 
   Κλινική Διαιτολόγος και Χημικός

   Γραμματέας