Θέση Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου Για τους Διάφορους Τρόπους Αδυνατισματος

O Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου αισθάνεται την ανάγκη να επιμορφώνει και να ενημερώνει το κοινό για θέματα που αφορούν τη διατροφή και γενικά τη διαιτολογία. Εχει επίσης υποχρέωση να προστατέυει το κοινό από τις διάφορες ανορθόδοξες και πολλές φορές επικίνδυνες για την υγεία δίαιτες που κυκλοφορούν είτε στα διάφορα περιοδικά είτε από άτομα που δεν έχουν αυτή την αρμοδιότητα. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια τα θέματα που αφορούν τη διατροφή είναι από τα πλέον περιζήτητα. Με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να βομβαρδίζεται κυριολεκτικά με πληροφορίες είτε αυτές προέρχονται από έγκυρες πηγές είτε από λανθασμένες και αβάσιμες απόψεις. Σκοπός μας λοιπόν είναι να προσπαθήσουμε να δώσουμε μια εικόνα για το τί συμβαίνει σήμερα στο τομέα της διαιτολογίας με απώτερο σκοπό τη προστασία του καταναλωτή. 


Είναι εύκολο δυστυχώς να πέσουμε σε παγίδες όπου μας υπόσχονται γρήγορες και εύκολες μεθόδους για το χάσιμο πολλών κιλών με πλήρη άγνοια, πολλές φορές, για τις επιπτώσεις στον οργανισμό μας που μπορεί να είναι μακροχρόνιες ή ακόμη και ανεπανόρθωτες. Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι η μακροχρόνια διατήρηση του ιδανικού βάρους με κύριο σκοπό τη διαφύλαξη της υγείας του ατόμου. Ολο και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν καθημερινά τη σημασία της υγιεινής διατροφής στη πρόληψη χρόνιων παθήσεων. Μια ορθόδοξη δίαιτα για χάσιμο βάρους δεν στοχέυει μόνο στα περιττά κιλά αλλά και στο να διορθώσει τη διατροφή μας βάσει και των αναγκών του καθενός. 


Πριν ακολουθήσουμε λοιπόν κάποιο πρόγραμμα ή κάποια συγκεκριμμένη δίαιτα καλό είναι να την θέτουμε υπό κρίση και να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία: 


Καταρχήν θα πρέπει να ερευνούμε τη πηγή απ' όπου πήραμε τη δίαιτα αυτή. Είναι το άτομο εγγεγραμμένος/η διαιτολόγος στο μητρώο διαιτολόγων? Βάσει του νόμου Ν.31(Ι) 1996 μόνο τα άτομα τα οποία είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο των διαιτολόγων και που πληρούν τα απαραίτητα κριτήρια έχουν το δικαίωμα να δίνουν δίαιτες. Η Διαιτολογία στη Κύπρο δυστυχώς , εξασκόταν και εξακολουθεί να εξασκείται και από άτομα τα οποία δεν έχουν αυτή την αρμοδιότητα, όπως για παράδειγμα γυμναστές, αισθητικούς, φυσιοθεραπευτές, βελονιστές και ένα σορό άλλους. Βάσει του νόμου αυτά τα άτομα παρανομούν. Οταν δεν υπάρχει η κατάλληλη ειδική Πανεπηστημιακή κατάρτηση που περιλαμβάνει τουλάχιστο 4-5 χρόνια αποκλειστικά στη Διαιτολογία, ανάλογα με την χώρα φοίτησης, τότε δεν μπορεί κανένας να εγγυηθεί ότι δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα υγείας. 


Επιπλέον, η δίαιτα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις προσωπικές ανάγκες του κάθε ατόμου, άρα η δίαιτα κάποιου άλλου δεν σημαίνει ότι είναι κατάλληλη και για μας έστω και αν δόθηκε από εγγεγραμμένο διαιτολόγο. Οι δίαιτες που βρίσκουμε στα διάφορα περιοδικά σίγουρα δεν είναι προσωπικές και δεν πληρούν τα πιο πάνω κριτήρια. 


Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να χάσουμε περισσότερο από ένα κιλό λίπους την εβδομάδα. Μπορούμε να χάσουμε 2-3 κιλά σε μία εβδομάδα αλλά αυτά θα είναι κυρίως υγρά. Ο στόχος μας σε μία δίαιτα είναι το χάσιμο λίπους και όχι των υγρών μια και ορισμένα από αυτά θα αναπληρωθούν από τον οργανισμό μας. Υπάρχουν δίαιτες οι οποίες υπόσχονται ότι θα έχουν σαν αποτέλεσμα την απώλεια 3 και 4 κιλών σε μία εβδομάδα. Αυτές μπορεί να είναι επικίνδυνες μια και υπάρχει ο κίνδυνος της αφυδάτωσης με τις γνωστές εμφανείς επιπτώσεις, όπως ζαλάδες, αδυναμία και ίσως χάσιμο των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε και τον κίνδυνο για μακροχρόνιες επιπτώσεις όπως είναι ο μειωμένος ρυθμός καύσεων ( μεταβολισμός ) με αποτέλεσμα όσες πιο πολλές λανθασμένες δίαιτες ακολουθήσει ένα άτομο, τόσο πιο δύσκολα χάνει βάρος, δημιουργία πέτρων στην χολή σαν αποτέλεσμα απότομης απώλειας βάρους, διαταραχή του κύκλου της εμμηνόρησης, τριχόπτωση, αυξημένες ίσως πιθανότητες για οστεοπώροση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κύριος λόγος που τρεφόμαστε είναι για να πάρουμε τα θρεπτικά συστατικά τα οποία χρειαζόμαστε για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας. Υπάρχουν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία τα οποία χρειάζεται ο άνθρωπος σε καθημερινή βάση. Αρα δίαιτες που αποκλείουν εντελώς κάποια φαγητά ή συστατικά χωρίς να υπάρχει κάποιος παθολογικός λόγος    ( όπως για παράδειγμα τα γαλακτοκομικά ) είναι επικύνδινες ιδιάιτερα σε παιδικές ή εφηβικές ηλικίες.

Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να κρίνουμε βάσει επιστημονικών δεδομένων ορισμένες από τις ανορθόδοξες δίαιτες που κυκλοφορούν σήμερα. 

Χημικές Δίαιτες - Να επισημάνουμε ότι αυτή η ορολογία δεν αναγράφεται σε κανένα επιστημονικά αποδεκτό βιβλίο ή περιοδικό. Αυτός ο τύπος δίαιτας όπου συνήθως το ίδιο φαγητό επαναλαμβάνεται για περισσότερο από μία μέρα είναι ελλειπής σε πολλές θρεπτικές ουσίες. Συνήθως τα κιλά που χάνουμε ακολουθόντας μια τέτοια δίαιτα είναι κυρίως υγρά, με αποτέλεσμα την επεναφορά τους σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα. Οταν αυτές οι δίαιτες χρησιμοποιούνται από άτομα που πάσχουν από ορισμένες ασθένειες, αυτές μπορεί να επιδεινωθούν.

Αποτοξινωτικές Δίαιτες-  Ο όρος αποτοξίνωση θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για ουσίες τοξικές όπου υπάρχει ο εθισμός, όπως για παράδειγμα στη περίπτωση του αλκοόλ και των ναρκωτικών. Οι αποτοξινωτικές δήθεν δίαιτες βάσει επιστημονικών μελετών δεν εξυπηρετούν κανένα σκοπό παρά μόνο ίσως το ψυχολογικόν όπου το άτομο νοιώθει πιο καλά όταν τρέφεται μόνο με φρούτα. Με αυτού του τύπου τις δίαιτες χάνουμε πολλά υγρά τα οποία επανέρχονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Διατρέχουμε όμως σοβαρούς κινδύνους υγείας όταν αυτές οι δίαιτες ακολουθούνται για μακρά χρονικά διαστήματα.

Δίαιτα με αυξημένες πρωτεϊνες- Οπως η δίαιτα του Dr Atkins. Η ειρωνία είναι ότι αυτές οι δίαιτες υποτίθεται ότι προορίζονται για καρδιοπαθείς. Οι δίαιτες αυτές έχουν ως κύριο συστατικό τους, τις πρωτεϊνες ( κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, αλλαντικά, αυγά ). Για το λόγο ότι δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου υδατάνθρακες στις δίαιτες αυτού του τύπου, ο οργανισμός χρησιμοποιεί λιπαρά οξέα για ενέργεια με αποτέλεσμα να εκκρίνονται κάποιες ουσίες στο αίμα ( που λέγονται κετόνες ), οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους, ζαλάδες, κόπωση, αναγούλα και άσχημη οσμή στο στόμα. Η δίαιτα αυτού του είδους είναι επικύνδινη για άτομα με καρδιακά ή νεφρικά προβλήματα ή ψηλή χοληστερόλη μια και τα φαγητά που περιλαμβάνει περιέχουν ψηλές ποσότητες χοληστερόλης και λιπαρών οξέων. Υπάρχει επίσης και ο κίνδυνος της υπογλυκαιμίας στ άτομα με τύπο 1 διαβήτη.

Δίαιτες για χάσιμο βάρους βάσει κάποιων αναλύσεων- Οι αναλύσεις αίματος που γίνονται για αλλεργικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται λανθασμένα και για χάσιμο βάρους. Σκοπός μας δεν είναι να κρίνουμε την εγγυρότητα αυτής της ανάλυσης για αλλεργίες. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί ένα φαγητό στο οποίο είμαστε αλλεργικοί, όπως για παράδειγμα το μανιτάρι να μας παχαίνει. Αυτού του τύπου οι δίαιτες αποκλείουν πολλά είδη τροφών με τον κίνδυνο να έχουμε έλλειψη βιταμινών και θρεπτικών συστατικών.

Δίαιτες με βάση τον τύπο αίματος- Σ' αυτή τη περίπτωση η δίαιτα βασίζεται στον τύπο αίματος για να αποκλείστούν κάποιες τροφές. Για παράδειγμα όσοι έχουν τύπο αίματος Ο πρέπει να τρώνε κρέας, όσοι έχουν τύπο Α να τρώνε χόρτα, κοκ. Αυτός ο τρόπος διατροφής έχει γίνει γνωστός μετά από την συγγραφή ενός βιβλίου. Ο συγγραφέας όμως παραθέτει κάποιους ισχυρισμούς που, ιατρικώς και βάση των όσων γνωρίζουμε για το πως λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός, δεν ευσταθούν. Σε κανένα επιστημονικά καταρτισμένο βιβλίο ή περιοδικό δεν αναφέρεται αυτός ο τύπος δίαιτας και βάσει κάποιων στοιχείων που γνωρίζουμε για το πως λειτουργεί ο οργανισμό μας η μέθοδος αυτή είναι τουλάχιστο παράλογη.

Ιριδολογία-  Μια μέθοδος όπου εξετάζεται η κόρη του ματιού για διαγνώσεις είτε για συγκεκριμένες παθήσεις είτε για διατροφικές ελλείψεις. Σκοπός μας δεν είναι και πάλι να κρίνουμε αν αυτό ισχύει απο ιατρικής άποψης. Αυτό υπάγεται στην αρμοδιότητα του Πανκύπριου Ιατρικού Συλλόγου. Η μέθοδος όμως αυτή δεν έχει καμμιά επιστημονική βάση και σε καμία περίπτωση δεν μπορόυμε να διαγνώσουμε συγκεκριμένες διατροφικές ελλείψεις παρατηρόντας τη κόρη του ματιού!!

Ανάλυση των μαλλιών- Μια μέθοδος όπου εξετάζεται η τρίχα για ποσότητες ιχνοστοιχείων και με αυτό το τρόπο να διαγνωστούν κάποιες ελλείψεις στον οργανισμό. Παρόλο που η τρίχα περιέχει κάποια ιχνοστοιχεία δεν μπορούν να μας δώσουν καμία ένδειξη για την κατάσταση του οργανισμού μια και δεν έχουν σχέση μεταξύ τους.

Διατροφική Κινησιολογία- Η μέθοδος αυτή βασίζεται στη τοποθέτηση τροφών στα χέρια ή σε διάφορα άλλα μέρη του σώματος με σκοπό να διαγνωστούν σε ποιές τροφές είναι το άτομο αλλεργικό όπως και για να εντοπιστούν ελλείψεις ή περιττές ουσίες στον οργανισμό. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική βάση για αυτόν τον ισχυρισμό με αποτέλεσμα να γίνεται λανθασμένη διάγνωση. Βάσει αυτής της εξέτασης δίνονται χωρίς πάντα να χρειάζονται, σκευάσματα με διάφορες βιταμίνες τα οποία ακριβοπληρώνονται.

Συγκεκριμένες δίαιτες- Mayo Clinic Diet ( η οποία δεν έχει καμία σχέση με την φημησμένη κλινική τηςMayo), δίαιτα μεταβολισμού, American Heart Association Diet, δίαιτα με βάση την κραμπόσουπα, Beverly Hills Diet, δίαιτα με βάση το γκρέιπ φρουτ κ.α. Σε πάρα πολλες περιπτώσεις οι διάφοροι φορείς, όπως ηMayo Clinic και το American Heart Association έχουν επίσημα δηλώσει ότι οι συγκεκριμένες δίαιτες που κυκλοφορούν με το όνομα τους δεν έχουν καμία σχέση μαζί τους και παροτρύνουν το κοινό να προσέχει. Οι φορείς αυτοί έχουν δημοσιεύσει αρκετές γενικές συμβουλές περί διατροφής, όπως για τη μείωση του λίπους και χοληστερόλης στη διατροφή, αλλά ποτέ συγκεκριμένες δίαιτες.Υπάρχουν εκατοντάδες δίαιτες που κυκλοφορούν στα περιοδικά ή και μέσω του διαδυκτίου. Οπως έχουμε αναφέρει και στην αρχή μια σωστή δίαιτα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά βάσει της παθολογικής του κατάστασης και των προσωπικών του αναγκών.

Υπάρχουν σίγουρα και άλλοι ανορθόδοξοι τρόπο αλλά αυτοί είναι ίσως και οι πιο συνηθισμένοι που χρησιμοποιόυνται σήμερα στη χώρα μας για χάσιμο βάρους ή για την διάγνωση κάποιων διατροφικών ελλείψεων ή αλλεργιών. Δυστυχώς για πολλούς λόγους αρκετά άτομα πέφτουν σε αυτές τις παγίδες είτε από άγνοια για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στον οργανισμό, είτε από απόγνωση για το περιττό τους βάρος. Δυστυχώς στο τομέα της Διαιτολογίας υπάρχουν πολλοί επιτήδιοι που εκμεταλλεύονται την αδυναμία του ατόμου, ειδικά των γυναικών, και με διάφορους ανορθόδοξους τρόπους υπόσχονται πολλά, με κύριο στόχο την κερδοσκοπία. Πολλές φορές ακούμε να χρεώνονται υπέρογκα ποσά για χάσιμο βάρους και μάλιστα με λανθασμένους και επικίνδυνους τρόπους. Για την αναγνώριση ανασφαλών τρόπων μείωσης βάρους ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου συμβουλεύει να προσέχετε:

1.        Οταν υπόσχονται δραματική και γρήγορη απώλεια βάρους. (π.χ. περισσότερο από 1 % από το ολικό βάρος την εβδομάδα).

2.        Οταν προωθούνται δίαιτες πολύ χαμηλές σε θερμίδες. ( κάτω των 800-900 θερμίδων την ημέρα ).

3.        Οταν υπάρχει η προσπάθεια της εξαρτοποίησης του πελάτη από ειδικά προϊόντα ( ειδικά σκευάσματα βιταμινών, ροφημάτων, φαρμάκων, φυτικών ινών, κρεμών).

4.        Οταν δεν ενθαρρύνονται ρεαλιστικές και μόνιμες αλλαγές στις συνήθειες του ατόμου ( όπως γυμναστική και σωστές διατροφικές συνήθειες).

5.        Οταν προωθούνται πωλητές σαν "συμβούλους διατροφής" χωρίς αυτοί να έχουν κανένα ακαδημαικό προσόν ή πτυχίο στο θέμα της διαιτολογίας. Η κάθε δίαιτα πρέπει να δίνεται από πτυχιούχους διαιτολόγους Πανεπηστημίου.

6.        Οταν δεν πληροφορείται ο πελάτης για τους κινδύνους υγείας που καραδοκούνται με την απότομη απώλεια βάρους.

Οπως έχουμε αναφέρει και στην αρχή μια σωστή δίαιτα για χάσιμο βάρους πρέπει να εντάσσεται στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής. Για τη μακροχρόνια διατήρηση του βάρους πρέπει να αλλάζουν οι κακές διατροφικές συνήθειες του ατόμου και σίγουρα η δίαιτα πρέπει να συνδιάζεται και με άσκηση. Οσο και να θέλουμε να πιστέψουμε σε γρήγορες και έυκολες μεθόδους δυστυχώς δεν υπάρχουν.

Για περισσότερες πληροφορίες ή για εγγεγραμμένους διαιτολόγους στην πόλη σας μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου Τ.Θ 28823, Τ.Τ 2083, Λευκωσία Τηλ 02- 673473 Φαξ 02- 665762.

Βανέσσα Ξενοπούλου  
Κλινική Διαιτολόγος

Για τον ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΔΙΑΙΤΙΟΛΟΓΩΝ ΚΥΠΡΟΥ