Ανακοίνωση ΣυΔιΚυ για την Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας (2021)

“Everybody needs everybody”- «Όλοι  χρειάζονται τους  πάντες» είναι το φετινό μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας (4/3/2021) από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας (World Obesity Federation - W.O.F).

Ένα μήνυμα που αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι είμαστε όλοι ενδεχομένως σε κίνδυνο, αλλά την ιδία ώρα είμαστε και όλοι υπόλογοι για να επιληφθούμε ατομική και ομαδική δράση και κατεξοχήν στο χρονικό διάστημα της πανδημίας του COVID-19.

Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας (WOF) κήρυξε την 4η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας (World Obesity Day), με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις επιδημικές διαστάσεις που έχει πάρει σήμερα η παχυσαρκία και να καθορίζουν λύσεις για τον περιορισμό της συχνότητας εμφάνισής της. Η Παχυσαρκία είναι  χρόνια νόσος με πρωταρχικούς προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισης πολλών άλλων σοβαρών νοσημάτων.

Η Παχυσαρκία είναι η πάθηση που προκαλείται από υπερβολική εναπόθεση  λίπους στο σώμα. Έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, οδηγώντας σε μείωση του προσδόκιμου ζωής και αυξημένα προβλήματα υγείας. Ένας απλός τρόπος εκτίμησης της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), που εκφράζει το πηλίκο του σωματικού βάρους σε κιλά προς το τετράγωνο τους ύψους σε μέτρα. Ένα άτομο χαρακτηρίζεται λιποβαρές με ΔΜΣ < 18,5, φυσιολογικό με 18,5-25,0, υπέρβαρο με 25-30 και παχύσαρκο με ΔΜΣ > 30 (30-35 στάδιο I, 35-40 στάδιο II, > 40 στάδιο III).

Βασικά γεγονότα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας που ανακοινώθηκε το 1/4/2020

• Η παγκόσμια παχυσαρκία έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από το 1975.
• Το 2016, περισσότεροι από 1,9 δισεκατομμύρια ενήλικες, ηλικίας 18 ετών και άνω, ήταν υπέρβαροι. Από αυτά πάνω από 650 εκατομμύρια ήταν παχύσαρκα.
• Το 39% των ενηλίκων ηλικίας 18 ετών και άνω ήταν υπέρβαροι το 2016 και το 13% παχύσαρκοι.
• Το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες όπου το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους παρά λιποβαρείς.
• 38 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα το 2019.
• Πάνω από 340 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι το 2016.
• 1 στα 3 παιδιά είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα στην Ευρώπη
• Η παχυσαρκία μπορεί να προληφθεί.
• 800 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από παχυσαρκία.
• Εάν συνεχισθούν οι σημερινές τάσεις, 2,7 δισεκατομμύρια ενήλικες θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι το 2025 σε όλο τον κόσμο ( σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού και των Διαταραχών Διατροφής (ΕΠΑΜΕΔΙ) και της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας (World Obesity Federation - W.O.F)

Η παχυσαρκία αφορά όλες τις ηλικίες και όλες τις κοινωνικές ομάδες σε όλες τις χώρες, πλούσιες και φτωχές, αποτελώντας παράγοντα κινδύνου για διάφορες παθήσεις, όπως διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακή νόσο, υπέρταση, καρκίνο.

Τι συμβαίνει στην Κύπρο

Στην Κύπρο η παχυσαρκία ανέρχεται στο 27.8 % σύμφωνα με την επιδημιολογική έρευνα του Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου. Στους άντρες η παχυσαρκία ανέρχεται στο 28.8% και στις γυναίκες στο 26.9%. Το  υπερβάλλον βάρος ανέρχεται στο 36% συνολικά, 46.9% στους άνδρες και 26% στις γυναίκες.

Η έρευνα Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Παρακολούθηση της Παιδικής Παχυσαρκίας του Διεθνής Οργανισμού Υγείας (2018)  που έγινε σε 40 χώρες, έδειξε ότι τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας ήταν στην Κύπρο, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Μάλτα και Σαν Μαρίνο, όπου το 18-21% των αγοριών και το 9-19% των κοριτσιών είναι παχύσαρκα. 

Ρίζες της παχυσαρκίας

Φαινομενικά η παχυσαρκία θεωρείται ως απλή επιλογή τρόπου ζωής ενώ οι ρίζες της παχυσαρκίας είναι πολλές και βαθιές. Η παχυσαρκία είναι μία χρόνια, υποτροπιάζουσα και πολυπαραγοντική νόσος.

Το ανθρώπινο σώμα έχει ενσωματωμένους μηχανισμούς για να προστατευθεί από την πείνα-αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολο να διατηρηθεί η απώλεια βάρους.

Η παχυσαρκία  δικαίως θεωρείται  μία χρόνια, υποτροπιάζουσα και πολυπαραγοντική νόσος. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν στον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας όπως:

• τα γονίδια και  οι βιολογικοί παράγοντες,
•  η ψυχική υγεία,
• η δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας,
• η υπερβολική έκθεση σε επεξεργασμένες ανθυγιεινές τροφές,
• ο καθιστικός τρόπος ζωής.

Ο χαρακτηρισμός ότι η παχυσαρκία οφείλεται σε έλλειψη θέλησης ή αδυναμία χαρακτήρα δεν υφίσταται.  Το στίγμα που διακατέχει τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος είναι κρίσιμο. Η αίσθηση της προσωπικής αποτυχίας προκαλεί διαταραχή της ψυχικής και σωματικής ισορροπίας και απομακρύνει τους ανθρώπους από την αναζήτηση της σωστής διατροφικής και υγιεινής θεραπείας. Η εξαίρεση και άρνηση λόγω του αυξημένου σωματικού βάρους κάνει ακόμη δυσκολότερη την αποδοχή ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Κόστος Θεραπείας

Το ετήσιο άμεσο κόστος της θεραπείας των σημαντικότερων επιπλοκών που οφείλονται στην παχυσαρκία (Σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα, μη αλκοολική νόσο του ήπατος, καρκίνος και κατάθλιψη) ήταν 600 δισεκατομμύρια δολάρια (2014) παγκοσμίως. Όμως, χωρίς την λήψη κατάλληλων  δράσεων για την πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας, το ετήσιο ιατρικό κόστος για τη θεραπεία των συνεπειών της παχυσαρκίας θα φτάσει το 1 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως το 2025.

Δράσεις για αντιμετώπιση Παχυσαρκίας

Σύμφωνα με την Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας και τον ΣυΔιΚυ, υπάρχουν τρείς τομείς για να δράσουν άμεσα κυβερνήσεις, πάροχοι υπηρεσιών υγείας, τα εθνικά συστήματα υγείας  και ασφαλιστικά ταμεία στην παχυσαρκία:

• Κατάλληλες υπηρεσίες υγείας για την αντιμετώπιση των ατόμων με παχυσαρκία
• Έγκαιρη παρέμβαση για καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία
• Πρόληψη για να μειωθεί η ανάγκη για θεραπεία 

Η πρόληψη θεωρείται η μείζονα θωράκιση για τις επόμενες γενιές. Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό των παιδιών με παχυσαρκία διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια. Εάν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, μέχρι το 2030, 250 εκατομμύρια παιδιά σχολικής ηλικίας (ηλικίας 5 έως 18 ετών) σε όλο τον κόσμο θα πάσχουν από παχυσαρκία, δηλαδή θα είναι  στο 60% την επόμενη δεκαετία. Η παιδική παχυσαρκία επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία, την αυτοεκτίμηση, την κοινωνική αποδοχή, τις επιδόσεις στην μάθηση και την ποιότητα ζωής παιδιών και εφήβων και μπορεί  να οδήγηση στην παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή.

Η θεραπεία της παχυσαρκίας δεν είναι μόνο το αδυνάτισμα και η απώλεια κιλών. Είναι η συνολική βελτίωση της υγείας. Εκτός από την εξατομικευμένη παρέμβαση στις διατροφικές συνήθειες, τις οδηγίες για τη σωματική δραστηριότητα και την ουσιαστική ψυχική στήριξη.  Αλλά εγκεκριμένα  μέτρα μπορούν να παρέχονται από τους ειδικούς,  είναι πολύτιμοι σύμμαχοι. 

Πανδημία Cοvid-19 και Παχυσαρκία

Στην εποχή της πανδημίας, είναι πλέον γνωστό ότι τα άτομα με παχυσαρκία έχουν 2πλασιο κίνδυνο να νοσηλευθούν εάν νοσήσουν από COVID-19. Ένας στους δυο ασθενείς που νοσηλεύονται λόγω COVID-19 είναι παχύσαρκοι. Τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν υποδεικνύουν ότι τα άτομα που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να προσβληθούν από COVID-19. Όμως, τα παγκόσμια δεδομένα δείχνουν ότι τα άτομα με σωματικό υπέρβαρο ή παχυσαρκία έχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου όταν προσβληθούν από COVID-19. Ο αυξημένος κίνδυνος νοσηλείας, εισαγωγής σε εντατική μονάδα θεραπείας, ανάγκης για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής αλλά και η αυξημένη θνησιμότητα σχετίζονται με το βαθμό της παχυσαρκίας. Ο κίνδυνος αυτός είναι ανεξάρτητος από τη συνύπαρξη νόσων που συνδέονται με την παχυσαρκία (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης και υπέρταση).

Σημαδιακά τα άτομα με ΒΜΙ: 35-40kg/m2 και τα άτομα με ΒΜΙ > 40 kg/m2 έχουν αυξημένη θνησιμότητα κατά 40% και κατά 90% αντίστοιχα σε σχέση με τα άτομα που δεν έχουν παχυσαρκία. Στους νοσηλευόμενους γενικά ασθενείς σε εντατική μονάδα, 3πλάσιοι ασθενείς με COVID-19 έχουν ΒΜΙ > 40 kg/m2 σε σχέση με τους υπόλοιπους νοσηλευόμενους.

Το αυξημένο σωματικό λίπος επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα καθώς και τις λειτουργίες της φλεγμονής και της ανοσίας. Η συνέπεια είναι η διαταραγμένη αντίδραση στη λοίμωξη και η αυξημένη προδιάθεση για βαριά λοίμωξη από COVID-19. Ταυτόχρονα οι ασθενείς με παχυσαρκία έχουν λιγότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και αυξημένη συνύπαρξη νοσημάτων όπως σακχαρώδη διαβήτη και υπέρτασης που σχετίζονται και αυτά  με τη βαρύτητα της λοίμωξης από COVID-19. Υπάρχουν επίσης δεδομένα ότι ιδιαίτερα τα νεότερα άτομα ακόμα και οι έφηβοι έχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης όσο αυξάνεται ο βαθμός της παχυσαρκίας.

Η υποστήριξη των ανθρώπων για να βελτιώσουν τις διατροφικές συνήθειες, τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας και τελικά το σωματικό τους βάρος μπορεί να ελαττώσει τις σοβαρές επιπτώσεις της λοίμωξης από COVID-19 στο γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στις ομάδες υψηλού κινδύνου, οι οποίες κατά κύριο λόγο προσβάλλονται από παχυσαρκία. Υπάρχουν δεδομένα που υποδεικνύουν ότι ορισμένες κατηγορίες πληθυσμού έχουν αυξήσει τη σωματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του lockdown. Όμως, στο συνολικό πληθυσμό τα επίπεδα άσκησης δεν έχουν βελτιωθεί μετά την έναρξη της πανδημίας ενώ η κατανάλωση πρόχειρου φαγητού και οινοπνεύματος έχει αυξηθεί.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας υπό την αιγίδα του ΣυΔιΚυ (Andreou E, Matheou E, Giannopoulou V, Philippou P, 2020) κατά τον πρώτο εγκλεισμό  οι αλλαγές σε βάρος σε συχνότητα  εκατοστιαία αναλογία  του γενικού πληθυσμού ήταν 41% αύξηση βάρους (0.5-17 κιλά αύξησης), 41% διατήρηση βάρους και 18% απώλεια βάρους (1-6 κιλά μείωσης).

Πρέπει να βελτιώσουμε την παροχή υπηρεσιών αντιμετώπισης της παχυσαρκίας και να  διασφαλίσουμε την πρόσβαση σε αυτές για κάθε άτομο, παιδιά και ενήλικες, που τις χρειάζεται. Οι Ιατρικές υπηρεσίες θα χρειαστούν χρηματοδότηση, το προσωπικό υγείας θα χρειαστεί εκπαίδευση και πρέπει να αναπτυχθούν κατάλληλα δίκτυα παροχών υγείας, έτσι ώστε ο καθένας να έχει πρόσβαση στην περίθαλψη που χρειάζεται. Έχουμε συλλογική ευθύνη να αντιμετωπίσουμε αυτή την παγκόσμια επιδημία.

O Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου υιοθετά την ημέρα αυτή για να υπενθυμίσουμε στις αρμόδιες αρχές  την δέσμευσή τους και να ζητήσουμε από αυτές να λάβουν επείγοντα μέτρα. Ο ΣυΔιΚυ αποδέχεται αυτήν την ευθύνη για αυτό και δηλώνει  ότι

Χωρίς πρόσβαση σε εκπαιδευμένους παρόχους- όπως είναι οι εγγεγραμμένοι, πτυχιούχοι διαιτολόγοι και οι πτυχιούχοι διατροφολόγοι, οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από παχυσαρκία δεν θα φθάσουν ένα υγιές  ή θα διατηρήσουν ένα υγιές μακροπρόθεσμο στόχο βάρους (WOF, ΣυΔιΚυ).

Για τον  Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου

Δρ Ελένη Π. Ανδρέου, RDN

Πρόεδρος ΣυΔιΚυ

eandreou@eleniandreou.diet, info@cydadiet.org

Πηγές:

https://www.worldobesityday.org
www.cydadiet.org