Ανακοίνωση ΣυΔιΚυ για τον μήνα ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Μαστού (Οκτώβριος 2022)

Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρoυ για τον μήνα ευαισθητοποίησης

για τον Καρκίνο του Μαστού (Οκτώβριος 2022)

Ο μήνας ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Μαστού, που πραγματοποιείται τον Οκτώβριο κάθε χρόνο, δημιουργήθηκε το 1985 για να προωθήσει τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την πρόληψη της νόσου, η οποία επηρεάζει μία στις οκτώ γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο και 2,3 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως.

Στην Κύπρο ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα εμφάνισης τύπο καρκίνου, πίσω από τον καρκίνο του προστάτη και πρώτο τύπο καρκίνου στις γυναίκες. Όπως φαίνεται από δεδομένα η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού στην Κύπρο, το 2018, ήταν 82 άτομα ανά 100000.

Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού χωρίζονται στους μη τροποποιήσιμους, που σε αυτούς συμπεριλαμβάνεται η ηλικία (τα άτομα άνω των 40 ετών έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο) και το γενετικό υπόβαθρο και στους τροποποιήσιμους όπως οι διατροφικές συνήθειες, το αυξημένο σωματικό βάρος και η κατανάλωση αλκοόλ.

Μέσα από τα πιο πάνω είναι φανερό ότι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου. Παράλληλα, οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες και η φυσική δραστηριότητα αυξάνουν το προσδόκιμο ζωής των ατόμων που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού και μειώνουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου.

Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής που συμπεριλαμβάνει τη διατήρηση υγιεινού σωματικού βάρους και μιας ποιοτικής διατροφής συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού αλλά και τον κίνδυνο επανεμφάνισης του στα άτομα που έχουν επιβιώσει από τη νόσο.  Ένα από τα πλάνα διατροφής που έχει μελετηθεί περισσότερο για την επίδραση του στην πρόληψη και την πρόγνωση της νόσου είναι το Μεσογειακό πλάνο διατροφής. Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν ότι η προσκόλληση στο πλάνο αυτό συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού ενώ παράλληλα συμβάλει και στη μείωση του κινδύνου επανεμφάνισης του. Αντίθετα η δυτικού τύπου διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, επεξεργασμένα τρόφιμα και τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Πιο κάτω περιγράφεται η επίδραση συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων στην έκβαση του καρκίνου του μαστού.

Φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν βασικά τρόφιμα στη Μεσογειακή Διατροφή. Τα τρόφιμα αυτά είναι πλούσια σε πολυφαινόλες και φυτικές ίνες οι οποίες συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου καρκινογένεσης. Αυτό οφείλετε στο γεγονός ότι μειώνουν το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή. Συνεχίζοντας, μεγαλύτερο όφελος στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης του καρκίνου του μαστού φαίνεται να έχουν τα φυλλώδη λαχανικά, τα κολοκύθια, η ντομάτα και τα φασόλια, ενώ από την ομάδα των φρούτων τα μούρα, οι φράουλες και τα νεκταρίνια. Ολοκληρώνοντας, οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Έρευνας για τον καρκίνο τονίζουν ότι η αυξημένη κατανάλωση μη αμυλούχων λαχανικών και φρούτων μειώνει των κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου.

Κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας

Η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Αυτό οφείλεται στον αιμικό σίδηρο των τροφίμων αυτών, στη χορήγηση οιστρογόνων στα βοοειδή ή/και σε μεταλλαξιογόνους παράγοντες που δημιουργούνται κατά το μαγείρεμα. Όπως φαίνεται από μια σειρά ερευνών ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η μέθοδος μαγειρέματος. Συγκεκριμένα, το μαγείρεμα του κόκκινου κρέατος σε υψηλές θερμοκρασίες αυξάνει τις ετεροκυκλικές αμίνες, τις ενώσεις Ν-νιτροζών και τους πολυ-αρωματικούς υδρογονάνθρακες, ουσίες που προωθούν την καρκινογένεση. Παρόλα αυτά οι συστάσεις για το κόκκινο κρέας αναφέρουν ότι η κατανάλωση του δεν πρέπει να είναι μηδενική καθώς προσφέρει πολλά θρεπτικά συστατικά, όμως θα πρέπει να περιορίζεται στις 2-3 μερίδες την εβδομάδα ενώ η κατανάλωση των επεξεργασμένων κρεάτων θα πρέπει να είναι σπάνια.

Λιπαρά

Παλαιότερα οι συστάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού ανάφεραν ότι τα λιπαρά θα πρέπει να είναι μειωμένα στη διατροφή. Σύμφωνα όμως με καινούργια δεδομένα περιορισμός θα πρέπει να γίνεται μόνο στα κορεσμένα και τρανς λιπαρά. Αυτό προέκυψε μετά από έρευνες που έδειξαν ότι τα φυτικά λίπη και το ιχθυέλαιο, δηλαδή τα τρόφιμα που περιέχουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και ωμέγα-3, δρουν προστατευτικά μειώνοντας τους προ φλεγμονώδεις δείκτες. Έτσι οι συστάσεις καταλήγουν ότι η κατανάλωση κορεσμένων και τρανς λιπαρά (π.χ. βούτυρο, ζωικό λίπος) θα πρέπει να είναι μικρότερη του 7% των συνολικών ενεργειακών αναγκών, ενώ η κατανάλωση των φυτικών λιπών και ιχθυελαίων (π.χ. ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια) θα πρέπει να είναι αυξημένη.

Γαλακτοκομικά προϊόντα

Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι τρόφιμα που περιέχουν πολλά θρεπτικά τα οποία συμβάλλου προστατευτικά κατά του καρκίνου του μαστού. Τα θρεπτικά που προστατεύουν από τον καρκίνο του μαστού είναι το ασβέστιο και η βιταμίνη D. Παρόλα αυτά τα γαλακτοκομικά προϊόντα που είναι υψηλά σε κορεσμένα λιπαρά προκαλούν αντίθετα αποτελέσματα. Όπως καταλήγει μια μεγάλη έρευνα τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερο από 400γρ γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά την ημέρα είχαν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Μέσα από αυτά τα δεδομένα οι συστάσεις υποδεικνύουν ότι η κατανάλωση των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι απαραίτητη, αλλά τα τρόφιμα αυτά θα πρέπει να είναι μειωμένα σε λιπαρά.

Υδατάνθρακες και γλυκαιμικός δείκτης

Παρά το γεγονός ότι τα δεδομένα για την επίδραση των υδατανθράκων και του γλυκαιμικού δείκτη στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι περιορισμένα, όπως φαίνεται η κατανάλωση τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη αυξάνουν τον IGF-1, ο οποίος έχει μιτογόνο και αντιαποπτωτική δράση στα καρκινικά κύτταρα του μαστού. Επιπλέον τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη συνήθως είναι τρόφιμα που περιέχουν πυκνές θερμίδες και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους. Συμπερασματικά η κατανάλωση τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη θα πρέπει να είναι περιορισμένη και παράλληλα θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για τη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους.

Αλκοόλ

Η κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετισθεί έντονα με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης και επανεμφάνισης καρκίνου καθώς η αιθανόλη συμβάλει στην ανάπτυξη της επιθηλιακής-μεσεγχυματικής μετάβασης, στην ανάπτυξης όγκου και στο σχηματισμό μεταστάσεων. Η αιθανόλη έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυξάνει τις συγκεντρώσεις οιστρογόνων μέσω αρκετών μηχανισμών: (i) αύξηση της δραστηριότητας της αρωματάσης, (ii) αναστολή των ενζύμων που εμπλέκονται  στην αποδόμηση των οιστρογόνων, (iii) μείωση της έκκρισης μελατονίνης, η οποία αναστέλλει την παραγωγή οιστρογόνων και (iv) αύξηση του ηπατικού οξειδωτικού στρες που οδηγεί σε αναστολή του μεταβολισμού των στεροειδών. Ως αποτέλεσμα, τα οιστρογόνα μπορεί να ασκήσουν την καρκινογόνο δράση τους στον ιστό του μαστού. Η συσχέτιση της αλκοόλης με τον κίνδυνο δεν περιορίζετε σε συγκεκριμένα αλκοολούχα ποτά αλλά σε όλες τις πηγές της αιθανόλης συμπεριλαμβανομένου και του κρασιού. Έτσι, αν και στις γενικές συστάσεις η κατανάλωση 1 μερίδας κρασιού καθημερινά συμβάλει στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών, οι συστάσεις για την πρόληψη του καρκίνου αναφέρουν ότι η κατανάλωση του θα πρέπει να είναι σπάνια και σε μικρές ποσότητες.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου:

Δημήτρης Παπαμιχαήλ, PhD cand., MSc, BSc

Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Μέλος ΔΣ Συ.Δι.Κυ.