Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Ρευματοπαθειών (12 Οκτωβρίου 2018)

Θέμα: "Μην Αργείς, Συνδέσου Τώρα" - Σύνθημα: "Έλα στη θέση μου"

Η 12η Οκτωβρίου καθιερώθηκε το 1996 από την Παγκόσμια Οργάνωση Ρευματοπαθών, ως η Παγκόσμια Ημέρα Ρευματοπαθειών και γιορτάζεται κάθε χρόνο σε όλο το  κόσμο, με κύριο γνώμονα την κατάλληλη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, των ατόμων με ρευματικές παθήσεις αλλά και των διάφορων φορέων για τις ρευματικές παθήσεις. Η Ημέρα αυτή τονίζει την παγκόσμια συλλογική προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής των Ρευματοπαθών και αποτελεί την ταυτόχρονη κορύφωση των διαφόρων εκδηλώσεων/δραστηριοτήτων που γίνονται κατά τη διάρκεια του χρόνου.

 Το φετινό θέμα της  Παγκόσμιας Ημέρας Αρθρίτιδας είναι «Μην Αργείς, Συνδέσου Τώρα» - Σύνθημα: « Έλα στη θέση μου»

Διατροφική Αγωγή για αντιμετώπιση Ρευματοπαθειών

Μείωση της φλεγμονής και του πόνου με: σωστό σωματικό βάρος, ↓κορεσμένα λιπαρά, ↑Μονοακόρεστα,↑ κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, επαρκή πρόσληψη σύμπλεγμα Β βιταμινών, ασβεστίου, βιταμίνης Δ

Βάρος και ρευματοπάθειες

Το υπερβολικό λίπος στο σώμα αυξάνει την φλεγμονή και τον πόνο στις αρθρώσεις. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ),  ένα εργαλείο για την αξιολόγηση του βάρους το οποίο μας δείχνει την συσχέτιση μεταξύ ύψους και βάρους. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα) (Kg/m²).

Η διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους ζώντας με ρευματοπάθειες, ούτως ώστε να υπάρχει μια υγιής γήρανση του ασθενή, επιβάλλεται.

Διατροφική Αγωγή

1. Μείωση στα  Κορεσμένα  λιπαρά

Το είδος των λιπαρών που χρησιμοποιείται μπορεί να επηρεάσει τον πόνο και την κλίμακα της φλεγμονής. Σημαντικό είναι να μειωθεί η κατανάλωση κορεσμένων, δηλαδή κακών λιπαρών τα οποία βρίσκουμε στα τηγανιτά φαγητά, στην κρέμα γάλακτος, στα αλλαντικά , στα πατατάκια, στα έτοιμα φαγητά, στο βούτυρο και στις έτοιμες σάλτσες. Το ζωικό λίπος στην διατροφή δεν πρέπει να υπερβαίνει το 8-10% των ημερήσιων θερμίδων του άτομου.

2. Ισορροπημένη Κατανάλωση ακόρεστων  λιπαρών

Η κατανάλωση ακόρεστων λιπαρών οξέων έχει επίσης παρατηρηθεί να βελτιώνει τα συμπτώματα της νόσου. Το ελαιόλαδο, το αβοκάντο αλλά και οι ξηροί καρποί όπως αμύγδαλα και καρύδια ανήκουν στην ομάδα των καλών μονοακόρεστων λιπαρών. Επίσης πρέπει να επιλέγονται οι ανάλατοι ξηροί καρποί αφού το αλάτι πρέπει να αποφεύγεται ειδικά σε περιπτώσεις χορήγησης κορτιζόνης. Μία άλλη ομάδα καλών λιπαρών οξέων είναι τα ω-3 λιπαρά οξέα τα οποία βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια όπως τσιπούρα, λαβράκι και σολoμό. Αυτά φαίνεται να βοηθούν στην μείωση της φλεγμονής και συστήνεται η κατανάλωση τους τουλάχιστον 2 φορές (ή 2 μερίδες) την εβδομάδα(1μεριδα θεωρείται 140 γρ). Τα συμπληρώματα ιχθυελαίου, πρέπει να ανέρχονται σε 500-1000mg EPA και DHA (ωμέγα-3 λιπαρών οξέων) ανά κάψουλα.

3. Ναι στην Μεσογειακή διατροφή

Πάντα πρέπει να ακολουθείται μία μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά αλλά και μειωμένη σε κόκκινο κρέας. Πρέπει να καταναλώνονται τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα αφού φαίνεται να βοηθούν στην μείωση της φλεγμονής (1 μερίδα λαχανικών = 1 ντομάτα ή 1/2φ φασολάκι βραστό, 1 μερίδα φρουτου=1 μήλο, 2 φορμόζες, 2 σύκα και ο κατάλογος συνεχίζεται). Αυτό το μοντέλο της διατροφής περιλαμβάνει τα πουλερικά, τα ψάρια, πολλά λαχανικά, φρέσκα φρούτα, το ελαιόλαδο, τα δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηρούς  καρπούς  και σπόρους. Έρευνες  έχουν επιδείξει τα  πλεονεκτήματα της  «μεσογειακού τύπου διατροφής»  για την υγεία πέρα από την καρδιά, που συνδέεται με βελτίωση στα συμπτώματα που βιώνουν τα άτομα με ρευματικές παθήσεις.  Μελέτες έδειξαν ότι ακλουθώντας  μια τέτοιου τύπου διατροφή βοηθά  στην μείωση του αριθμού των διογκωμένων αρθρώσεων, κατά τη διάρκεια της πρωινής δυσκαμψίας και την βελτίωση της γενικής ευημερίας. Συστήνετε να υιοθετήσουμε αυτόν τον τρόπο διατροφής που έχει ως στόχο τις τέσσερις ή περισσότερες μερίδες λαχανικών και δύο ή περισσότερες μερίδες φρούτων καθημερινά. Καταναλώνοντας ποικιλία φρούτων και λαχανικών αυξάνουμε την πρόσληψη των ενώσεων που ονομάζονται "αντιοξειδωτικά", οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και να βελτιώσουν τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

4. Βιταμίνη Δ

Μία διατροφή πλούσια σε βιταμίνη Δ είναι επίσης σημαντική. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Δ όπως λιπαρά ψάρια, συκώτι, αυγό και μουρουνέλαιο είναι ιδιαίτερα αναγκαίες σε άτομα τα οποία δεν επιτρέπεται να εκτίθενται στον ήλιο (όπως ο ερυθηματώδης λύκος) αφού η βιταμίνη Δ σχηματίζεται από τον οργανισμό μας, όταν το σώμα μας εκτίθεται στον ήλιο. Η βιταμίνη Δ βοηθά και την απορρόφηση του ασβεστίου το οποίο παίρνουμε κυρίως από τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

5. Ασβέστειο

Το ασβέστιο είναι εξαιρετικά σημαντικό για τα κόκκαλα και αν και είναι σημαντικό σε όλων των ειδών ρευματοπαθειών, φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην οστεοαρθρίτιδα. Αυτό που πρέπει όμως να γνωρίζουμε είναι ότι η μέγιστη απορροφητικότητα του ασβεστίου από τον οργανισμό είναι 30-40%.Το άπαχο γάλα περιέχει όσο ασβέστιο έχει και το πλήρες αλλά λιγότερη βιταμίνη Δ. Εάν δεν πίνει κάποιος γάλα τότε θα μπορούσε να λάβει το ασβέστιο που χρειάζεται από γιαούρτι, τυρί, αμύγδαλα ανάλατα, ταχίνι αλλά και σπανάκι σε περισσότερες βέβαια ποσότητες. Θα ήταν καλά να καταναλώνονται περίπου 1200 mg ασβεστίου ημερησίως ( για παράδειγμα 1 ποτήρι γάλα ή 200γρ γιαούρτι ή 1 φέτα τυρί περιέχουν περίπου 300 mg ασβέστιο το καθένα).  Καλές πηγές ασβεστίου περιλαμβάνουν:  χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά γάλα, γιαούρτι, τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αμύγδαλα και  ψάρια, όπου τρώμε τα κόκαλα, όπως οι σαρδέλες.

6. Αντιοξειδωτικές ουσίες

Eπαρκείς ποσότητες αντιοξειδωτικών βιταμινών και ιχνοστοιχείων παίζουν σημαντικό ρόλο στις ρευματοπάθειες αφού παρεμποδίζουν την οξείδωση, την καταστροφή δηλαδή των κυττάρων. Ακόμα βελτιώνουν την άμυνα του οργανισμού.

 Αντιοξειδωτικές  βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία

 βιταμίνη Γ εσπεριδοειδή, ντομάτες, μούρα, πιπεριές, μαρούλι, πατάτες, γαλακτοκομικά προϊόντα-κατά προτίμηση χαμηλά σε λιπαρά 

βιταμίνη Ε  ελαιόλαδο, αμύγδαλα, σπανάκι, μαρούλι, καρότα, αυγά, συκώτι

Ψευδάργυρος – όσπρια, θαλασσινά, συκώτι, κρέας, πουλερικά, σόγια τυρί, αυγό, γάλα, βρώμη

Σίδηρος  - συκώτι, κόκκινο κρέας, φακές, φασόλια, σπανάκι, παστά φρούτα, δημητριακά προγεύματος εμπλουτισμένα με σίδηρο

Μαγνήσιο – ολοσίταρα προϊόντα, αμύγδαλα, καρύδια, φασόλια, λουβί, ρεβίθια, αγκινάρα, αβοκάντο, μπάμιες, σπανάκι, σύκα, μπανάνα, πουλερικά, κρέας, ψάρι, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα-κατά προτίμηση χαμηλά σε λιπαρά 

Σελήνιο  ολοσίταρο ψωμί, δημητριακά, κρέας, θαλασσινά και όσπρια

7. Βιταμίνες του συμπλέγματος Β

Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως  Β6 ( δημητριακά, φακές, μπανάνα), Β12 (ψάρι, κοτόπουλο) αλλά και  φυλικό οξύ (πράσινα φυλλώδη λαχανικά & όσπρια) είναι απαραίτητες για τους ρευματοπαθείς

Β6: δημητριακά, φακές, αβοκάτο, μπανάνα, παστά σύκα

Β1:  ψάρι, κοτόπουλο, συκώτι  

Φολικό οξύ: πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως μπρόκολο, σπανάκι, λαχανάκια Βρυξελλών, κραμπί, μαρούλι, αβοκάντο, όσπρια 

8. Σίδηρος

Ο σίδηρος είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για την υγεία μας. Μία από τις  σημαντικότερες ενέργειες του είναι η μεταφορά και αποθήκευση οξυγόνου. Η έλλειψη σιδήρου οδηγεί σε αναιμία, κούραση, αδυναμία, μειωμένη όρεξη για φαγητό και μειωμένη ανοσολογική λειτουργία, αφού στα κύτταρα μας μεταφέρεται ελάχιστο οξυγόνο.  Ο σίδηρος απορροφάται πιο εύκολα από τον οργανισμό, αν  ταυτόχρονα  λαμβάνουμε τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη Γ μαζί με το γεύμα μας, όπως  πατάτα, ντομάτα , λεμόνι ή χυμό πορτοκάλι.

Ζωικές πηγές (αιμικό σίδηρο): συκώτι, νεφρά, καρδιά, βοδινό, αρνί, χοιρινό, λαδερό ψάρι όπως σολομός και σαρδέλες, αυγά                                 

Φυτικές πηγές(μη αιμικό): μπιζέλι, φασόλια, φακές, ρεβίθια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως σπανάκι, ξηρά φρούτα, ξηροί καρποί, δημητριακά προγεύματος ψηλά σε φυτικές ίνες

9. Φυτικές ίνες

Άλλα συστατικά, που ίσως βοηθούν στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και γενικά οι τροφές που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες, εφόσον μειώνουν τα επίπεδα του δείκτη φλεγμονής CRP. Σε μια μελέτη που διεξήχθη από το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Ερευνητικό Κέντρο Διατροφής πάνω στα οφέλη των φυτικών ινών, βρέθηκε ότι η κατανάλωση οχτώ μερίδων φρούτων και λαχανικών μείωσε την CRP κατά ⅓.

Σημ. Τα ποιο πάνω είναι μέρος από βιβλίο που εκδίδει ο ΣυΔιΚυ (2018) για τις Ρευματοπάθειες και Διατροφή.

Βιβλιογραφία :

Diet and Osteoarthritis-British Dietetic Association Fact Sheet. www.bda.uk.com/foodfacts .© BDA December 2017.
Diet and Osteoporosis-British Dietetic Association Fact Sheet www.bda.uk.com/foodfacts .© BDA December 2017
 Diet and Rheumatoid Arthritis -British Dietetic Association Fact Sheet The information sources used to develop this fact sheet are available at www.bda.uk.com/foodfacts © BDA March 2018.
Healthy Eating -British Dietetic Association Fact Sheet, 2017
World Arthritis Day –Lining Better Ageing Well
Koch C. Nutrition and rheumatoid arthritis. Johns Hopkins Arthritis Center. Available at https://www.hopkinsarthritis.org/patient-corner/disease-management/rheumatoid-arthrtis-nutrition/. Accessed 6/14/18.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου:

Δρ Ελένη Π Ανδρέου, RDN

Kλινική Διαιτολόγος

Πρόεδρος Συνδέσμου Διαιτολόγων