Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων (16/10/2018)

Θέμα: «Οι Δράσεις μας είναι το Μέλλον μας»

Κάθε χρόνο η 16η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια ημέρα Τροφίμων που έχει ως σκοπό την προώθηση της επισιτιστικής ασφάλειας σε όλον τον κόσμο. Ο κόσμος έχει θέσει ως στόχο-πρόκληση μέχρι το 2030 να φτάσουμε την πείνα σε μηδενικά επίπεδα (#ZeroHunger!). Τα νέα όμως δεν είναι καλά. Οι συγκρούσεις, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, η οικονομική επιβράδυνση και η ταχεία αύξηση της παχυσαρκίας καταστρέφουν την πρόοδο που είχε σημειωθεί στην καταπολέμηση της πείνας και του υποσιτισμού. Αποτέλεσμα αυτών είναι ότι μετά από μια περίοδο μείωσης των ποσοστών της, η πείνα στον κόσμο αυξάνεται ξανά. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FΑΟ), πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο υποσιτισμό. Σε λίγα χρόνια υπολογίζεται ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα είναι 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Πόσοι θα υποφέρουν τότε από πείνα;

Τώρα είναι η ώρα να ξαναπάρουμε τα ηνία. Ο κόσμος μπορεί να επιτύχει τη μηδενική πείνα φτάνει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης όλα τα έθνη και όλα τα επαγγέλματα.

Το 70% των φτωχών στον κόσμο ζουν σε αγροτικές περιοχές όπου η ζωή των ανθρώπων εξαρτάται από τη γεωργία, την αλιεία ή τη δασοκομία. Γι' αυτό η μηδενική πείνα απαιτεί μετασχηματισμό της αγροτικής οικονομίας. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν ευκαιρίες για μεγαλύτερες επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στη γεωργία, ενισχύοντας παράλληλα προγράμματα κοινωνικής προστασίας για τους ευάλωτους πληθυσμούς και συνδέοντας τους παραγωγούς τροφίμων με τις αστικές περιοχές. Οι μικροκαλλιεργητές πρέπει να υιοθετήσουν νέες, βιώσιμες γεωργικές μεθόδους για την αύξηση της παραγωγικότητας και του εισοδήματός τους. Αλλά η απασχόληση και η οικονομική ανάπτυξη μόνο δεν αρκούν, ειδικά για εκείνους που υποφέρουν από τις πολεμικές συγκρούσεις.

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι 672 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από παχυσαρκία και άλλα 1,3 δισεκατομμύρια άτομα είναι υπέρβαροι. Η σπατάλη πόρων όπως το νερό αλλά και των ίδιων των τροφίμων αποτελούν ένα αδιαμφισβήτητο και θλιβερό γεγονός. Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο σπαταλιέται ή χάνεται το ένα τρίτο περίπου των τροφίμων που παράγεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι περίπου 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται ετησίως στην ΕΕ. Εκτιμάται ότι, εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα ή δεν αναληφθούν δράσεις πρόληψης, η συνολική σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ θα ανέλθει σε περίπου 126 εκατομμύρια τόνους το 2020. Ο FAO προέβη σε εκτίμηση του κόστους της σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα και διαπίστωσε ότι, επιπλέον του οικονομικού κόστους που εκτιμάται σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ ετησίως, το περιβαλλοντικό κόστος (εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, λειψυδρία και διάβρωση) αγγίζει τα 700 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ περίπου. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν να επιτύχουν τον στόχο του υποδιπλασιασμού έως το 2030 της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων και να μειώσουν τις απώλειες τροφίμων σε όλο το μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού. Οι μέχρι τώρα προσπάθειες όμως ακόμα δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο.

Είναι ανάγκη να σεβαστούμε την τροφή μας, τους ανθρώπους που την παράγουν καθώς και τους ανθρώπους που δεν έχουν αρκετή. Μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση. Γιατί οι δράσεις μας είναι το μέλλον μας.

Αναλάβετε κι εσείς δράση ακολουθώντας τις εξής 5 απλές συμβουλές για μείωση της σπατάλης τροφών στο νοικοκυριό σας:

Ψωνίστε έξυπνα

Φτιάξτε λίστα με τα ψώνια που χρειάζεται να κάνετε (τι και πόσο) και τηρείτε την. Να έχετε στο μυαλό σας να ψωνίσετε για μικρά χρονικά διαστήματα (εφοδιαστείτε μόνο αυτά που πρόκειται να καταναλώσετε σχετικά άμεσα). Προς αυτήν την κατεύθυνση βοηθητικό είναι να έχετε προγραμματίσει τα γεύματα τα οποία πρόκειται να ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα (σχέδιο γευμάτων και ενδιάμεσων). Υπολογίστε και τα πιθανά γεύματα «έξω». Επίσης μην ψωνίζετε όταν πεινάτε γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει την ποσότητα που θα ψωνίσετε.

Αποθηκεύστε σωστά

Τοποθετήστε τα «νέα» προϊόντα που φέρνετε σπίτι στο πίσω μέρος και μετακινείστε τα πιο παλιά μπροστά ώστε να μην ξεμένουν στο πίσω μέρος και περνάει η ημερομηνία λήξης. Διατηρείστε τα τρόφιμα σε καλά κλεισμένα δοχεία, ώστε να προφυλαχθούν από δυσάρεστες μυρωδιές, ειδικά στο ψυγείο. Επίσης μην αποθηκεύετε μαζί τρόφιμα που παράγουν αιθυλένιο με τρόφιμα ευαίσθητα σε αιθυλένιο. Για παράδειγμα το μαρούλι, τα καρότα, το μπρόκολο που είναι ευαίσθητα στο αιθυλένιο αλλοιώνονται γρηγορότερα όταν αποθηκεύονται με αχλάδια, μήλα, μπανάνες, αβοκάντο, ροδάκινα, δαμάσκηνα και άλλα που παράγουν αιθυλένιο. Επιπλέον ορισμένα φρούτα και λαχανικά είναι ευαίσθητα σε χαμηλές θερμοκρασίες (ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, μανταρίνια κα) ενώ κάποια δεν πρέπει να μπαίνουν καθόλου στο ψυγείο όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, οι ξηροί καρποί και η πατάτα.

Κατανοήστε την ημερομηνία λήξης:

Οι 2 γνωστές σε όλους έννοιες σχετικά με την ημερομηνία λήξης είναι το «ανάλωση έως» και το «ανάλωση κατά προτίμηση πριν».

Η ημερομηνία λήξης «ανάλωση έως» σε συσκευασμένα τρόφιμα μας λέει μέχρι πότε μπορούμε να καταναλώσουμε αυτό το προϊόν. Μετά από αυτή την ημερομηνία τροφές όπως το νωπό κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα έτοιμα γεύματα μπορεί να μην είναι ασφαλή. Για να αποφύγουμε τη σπατάλη αυτών των τροφών, θα πρέπει να τα αγοράζουμε όταν είναι απαραίτητο και στις ποσότητες που χρειαζόμαστε. Είναι καλύτερο να μην κρατάμε αποθέματα.

Η ημερομηνία λήξης «ανάλωση κατά προτίμηση πριν» είναι πιο ευέλικτες. Μετά από αυτήν την ημερομηνία, τροφές όπως τα ξηρά φασόλια, οι φακές και τα ζυμαρικά, μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια και να έχουμε εμπιστοσύνη στις αισθήσεις μας πριν τα καταναλώσουμε.

Μαγείρεμα και σωστή κατανάλωση φαγητού

• Προσπαθήστε να ξαναχρησιμοποιήσετε τα υπολείμματα φαγητού πριν καταλήξουν στον κάδο.
• Σερβίρετε μικρές μερίδες και ξαναγεμίστε τα πιάτα σας αντί να πετάτε στα σκουπίδια το φαγητό που μένει στα πιάτα.
• Χρησιμοποιήστε το φαγητό που έχει μείνει για το μεσημεριανό της επόμενης ημέρας.
• Καταψύξτε το φαγητό για αργότερα. Για νοστιμότερα αποτελέσματα, το καταψυγμένο φαγητό θα πρέπει να χρησιμοποιείται εντός τριών μηνών.

Μούχλα στα τρόφιμα

Οι παρακάτω γενικοί κανόνες μπορούν να μας βοηθήσουν.

Οι σκληρές τροφές καταναλώνονται με ασφάλεια εφόσον αφαιρεθεί το μουχλιασμένο μέρος μαζί με τη γύρω περιοχή. Οι τροφές αυτές περιλαμβάνουν σκληρά τυριά, σκληρά αλλαντικά (όπως το σαλάμι και το ζαμπόν) και σκληρά φρούτα και λαχανικά (όπως λάχανα, πιπεριές και διάφορες ρίζες).

Οι μαλακές τροφές θα πρέπει να πετιούνται μόλις αρχίζουν να μουχλιάζουν. Οι τροφές αυτές περιλαμβάνουν μαγειρεμένα φαγητά, μαλακά τυριά, γιαούρτια και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, ψωμί, μαρμελάδες και μαλακά φρούτα και λαχανικά (όπως αγγούρια, ροδάκινα, ντομάτες, μούρα κλπ.). Αυτό γιατί η μούχλα μπορεί να επεκταθεί στις μαλακές τροφές (και μπορεί να μην το προσέξουμε).

Βιβλιογραφία:

The Food and Agriculture Organization (2018) ‘World Food Day 2018- Out Actions are our Future’, Available at: www.fao.org/world-food-day/theme/en/ (Accessed 11.10.2018)
United Nations ‘Zero Hunger Challenge’, Available at: http://www.un.org/en/zerohunger/challenge.shtml (Accessed 11.10.2018)
Department of Primary Industries and Regional Development's Agriculture and Food division (2016) ‘Mixed storage of fruits and vegetables’, Government of Western Australia, Available at: www.agric.wa.gov.au/fruit/mixed-storage-fruits-and-vegetables?page=0%2C0 (Accessed 11.10.2018)
Harvard T.H. Chan School of Public Health ‘Tackling Food Waste at Home’, Available at: www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/sustainability/food-waste/food-waste-home/ (Accessed 11.10.2018)
The European Food Information Council (2017) ‘Μείωση των απορριμμάτων τροφίμων - ναι, μπορούμε! (Ερωτήσεις και απαντήσεις)’ Διαθέσιμο στο: www.eufic.org/el/food-safety/article/reducing-food-waste-yes-we-can-qa (Πρόσβαση 11.10.2018)
Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (2016) ‘Ειδική έκθεση Καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων: η ΕΕ έχει την ευκαιρία να βελτιώσει την αποδοτικότητα των πόρων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων’, Ευρωπαϊκή Ένωση, Διαθέσιμο στο www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR16_34/SR_FOOD_WASTE_EL.pdf (Πρόσβαση 11/10/2018)
Unilever ‘Πρακτικός οδηγός για να μειώσουμε την σπατάλη τροφίμων’  Διαθέσιμο στο: https://www.unilever.gr/Images/food-waste_tcm1341-484066_el.pdf (Πρόσβαση 11/10/2018

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου:

Νικόλαος Ντάφλος, RD

Kλινικός Διαιτολόγος