Ανακοίνωση του Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη 2004

14 Νοεμβρίου 2004

Καταπολεμείστε την παχυσαρκία για να προλάβετε τον Διαβήτη

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη ( IDF ), υπάρχουν παγκοσμίως 194 εκατομμύρια άτομα με διαβήτη και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025 θα φτάσουν τα 330 εκατομμύρια.

Ο διαβήτης αποτελεί την τέταρτη σε σειρά αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες και αντιστοιχεί σε 6 θανάτους ανά λεπτό. Αποτελεί την κυριότερη αιτία θανάτου από καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο, την κυριότερη αιτία τύφλωσης και νεφρικής ανεπάρκειας στις αναπτυγμένες χώρες και τα άτομα με διαβήτη έχουν 15 με 40 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν ακρωτηριασμό κάτω άκρου συγκρινόμενοι με το γενικό πληθυσμό.

Η παχυσαρκία αποτελεί τον κυριότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου εμφάνισης Διαβήτη τύπου 2.

Με την αύξηση του σωματικού βάρους πρώτα αυξάνεται το μέγεθος και μετά ο αριθμός των λιποκυττάρων και κάθε αύξηση ενός κιλού στο σωματικό βάρος ενός ατόμου αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 5%. Περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ενήλικες παγκοσμίως είναι υπέρβαρα άτομα και τουλάχιστον 300 εκατομμύρια από αυτούς είναι ’κλινικά’ παχύσαρκοι με Δείκτη Μάζα Σώματος (ΔΜΣ) >30.

Ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου (Συ.Δι.Κυ) έχει πραγματοποιήσει το 2003 μικρής εμβέλειας έρευνα για το πρόβλημα της παχυσαρκίας στην Κύπρο με τα εξής αποτελέσματα: 

Σύμφωνα με πολλαπλές μελέτες, η πρόληψη της παχυσαρκίας είναι πολύ σημαντική από πολύ νωρίς στη ζωή μας και επηρεάζεται από τα πιο κάτω. Αν το βάρος του νεογνού είναι μεγαλύτερο από 4.5 κιλά (το οποίο επηρεάζεται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας και το βάρος της πριν τη σύλληψη), προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας μεταγενέστερα, ενώ αντίθετα το χαμηλό βάρος γέννησης (< 2.5 κιλά) συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακή νοσηρότητα στην ενήλικη ζωή. Η ηλικία των 6-7 χρόνων είναι η περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων και αν γίνει νωρίτερα ή με πολύ γρήγορο ρυθμό λόγω υπερφαγίας οδηγεί στην παχυσαρκία, με πολλές φορές συνεπακόλουθο την εμφάνιση του διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά. H περίοδος της εφηβείας απαιτεί, επίσης, προσοχή γιατί οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν συμβάλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους.

Έφηβοι οι οποίοι είναι υπέρβαροι έχουν 70% πιθανότητα να γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες και αν ο ένας ή και οι δύο γονείς τους είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι τότε η πιθανότητα αυτή αυξάνεται στο 80%.

Η πιο ευρέως διαδεδομένη παγκοσμίως μέθοδος προσδιορισμού του επιπολασμού του ποσοστού ύπαρξης υπέρβαρων ατόμων και παχυσαρκίας στους ενήλικες είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ). Ο Δ.Μ.Σ μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της τάσης παχυσαρκίας σε ένα πληθυσμό και είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται από τους περισσότερους ερευνητές παχυσαρκίας και επαγγελματίες Υγείας.

Ο Δ.Μ.Σ προσδιορίζεται με τον ίδιο τύπο και για τα δύο φύλα και ορίζεται από το πηλίκο του Βάρους (Β) σε κιλά (Kg) δια το Ύψος (Υ) στο τετράγωνο σε μέτρα (m 2).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το International Obesity Task Force, (IOTF) συνέστησαν την κατάταξη του Δ.Μ.Σ ως εξής:

Η κεντρική παχυσαρκία (εναπόθεση λίπους στην περιοχή της κοιλιάς, αυξημένη περίμετρος μέσης) σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο μεταβολικών επιπλοκών και στα δύο φύλα και πιο συγκεκριμένα :

Κίνδυνος μεταβολικών επιπλοκών

Όταν υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας τα πλεονεκτήματα απώλειας 10 κιλών έχουν τα εξής πολύ θετικά αποτελέσματα :

• Μείωση κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 20% της ολικής θνησιμότητας.
• Μείωση κατά 50% της γλυκόζης στο αίμα σε άτομα με διαβήτη.
• Μείωση κατά 10% της ολικής χοληστερόλης, κατά 15% της LDL (‘κακής’ χοληστερόλης), κατά 30% των τριγλυκεριδίων και αύξηση κατά 8 % της HDL (‘καλής’ χοληστερόλης).
• Μείωση της αρτηριακής πίεσης (κατά 10 mmHg της συστολικής πίεσης και κατά 20mmHg της διαστολικής πίεσης.

Απλές αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής, όπως είναι η σωστή ισορροπημένη διατροφή, η μέτρια σωματική άσκηση και η μείωση του σωματικού βάρους σε περιπτώσεις που τα άτομα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην πρόληψη ή αντιμετώπιση του προβλήματος της παχυσαρκίας. Έλλειμμα 100 θερμίδων ημερησίως π.χ 2 κουταλάκια βούτυρο, οδηγεί σε μείωση βάρους της τάξης των 5 κιλών σε 1 χρόνο.

Η κατανομή των συνολικών θερμίδων (% Ε) καθώς και η κατανομή των μακροθρεπτικών συστατικών στην καθημερινή μας διατροφή δίνεται ως εξής:

TLC * : Θεραπευτικές Αλλαγές Τρόπου Ζωής για άτομα με υπερλιπιδαιμίες 
Τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό Δείκτη GI * π.χ ψωμί ολ. αλέσεως, ολοσίταρα δημητριακά προγεύματος ή βρώμη, μήλο Κορεσμένο (ζωικό) λίπος ≤10% ολικής ενέργειας: Κρέας χωρίς ορατό λίπος (κοτόπουλο, κουνέλι, άλιπο χοιρινό κρέας), 2-3 ισοδύναμα άπαχων γαλακτοκομικών προϊόντων με 1% λίπος / ημέρα.

Το δίδυμο παχυσαρκία - διαβήτης αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση στα προβλήματα της Δημόσιας Υγείας του 21 ου αιώνα και ο τρόπος πρόληψης και αντιμετώπισης πρέπει να γίνεται σε πληθυσμιακό επίπεδο με επίμονη και πολύπλευρη εκπαίδευση από την Ομάδα Επαγγελματιών Υγείας με έμφαση στην υιοθέτηση αλλαγών συμπεριφοράς απέναντι στον τρόπο ζωής.

Βιβλιογραφία

• Diabetes and Obesity : Time to Act ; International Diabetes Federation 2004
• World Diabetes Day 2004 : Diabetes & Obesity Fact Sheets
• Manual of Clinical Dietetics American Dietetic Association and Dietitians of Canada 2000 6 th edition
• N .Λ Κατσιλάμπρος, Κ.Τσίγκος Παχυσαρκία Η Πρόληψη και η Αντιμετώπιση μιας Παγκόσμιας Επιδημίας Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας 2000.

Για το Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου:

Θάλεια Αβραάμ, SRD 
Κλινική Διαιτολόγος και Χημικός