Ανακοίνωση του συνδέσμου διαιτολόγων Κύπρου Για την Παγκόσμια Μέρα Τροφίμων 2004

16 Οκτωβρίου 2004

Θέμα: «Βιολογική ποικιλότητα και ασφάλεια τροφίμων»

Από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι το πρόβλημα της πείνας της φτώχειας και της κακής διατροφής. Κάθε χρόνο έπ’ ευκαιρία της παγκόσμιας μέρας τροφίμων στις 16 Οκτωβρίου αυτά τα προβλήματα έρχονται στην επικαιρότητα με σκοπό να ευαισθητοποιηθούμε περισσότερο και ο καθένας μας, λαοί κυβερνήσεις και εμείς οι ίδιοι να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά τα προβλήματα.

Φετινό θέμα της παγκόσμιας ημέρας τροφίμων είναι η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ούτως ώστε να δοθεί έμφαση στην ποιότητα τροφών, στην ικανοποιητική ποσότητα όπου αυτή εξασφαλίζεται από τη βιολογική ποικιλία και ασφάλεια τροφίμων.

Σήμερα περισσότερο από πεντακόσια εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν ικανοποιητική ποσότητα φαγητού και υποφέρουν από προβλήματα διατροφικής ανεπάρκειας - στερήσεως δηλαδή χρήσιμων θρεπτικών συστατικών σε αντίθεση με τον υπόλοιπο πληθυσμό στις πλούσιες κυρίως χώρες όπου υπάρχει υπερβολική κατανάλωση και δημιουργούνται προβλήματα τροφίμων υπερκατανάλωσης με υπερβολική επιβάρυνση του οργανισμού όπου αυτό μπορεί να είναι δυσβάστακτο βάρος για τον οργανισμό.

Στις πλούσιες χώρες έχουμε μεγάλη κατανάλωση τροφών ενώ στα φτωχά κράτη παράγουν μικρές ποσότητες τροφών και αυτό συμβαίνει λόγω φτώχειας όπου δεν μπορούν να αγοράσουν λιπάσματα και μηχανήματα, προσβολή από τα παράσιτα, ασθένειες, άγονο έδαφος, μικρό ποσοστό νερού, και λόγω κακού κλίματος (ξηρασία, πλημμύρες, δυνατοί άνεμοι). Επίσης δεν μπορούν να αναπτύξουν καλύτερες μεθόδους παραγωγής και ακόμη λόγω πολέμου όπου μπορεί να υπάρχει μεγάλη καταστροφή.

Είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια η ποσότητα των διαφορετικών θρεπτικών συστατικών όπου λαμβάνουμε καθημερινώς. Η διατροφική αξία διαφόρων τροφών επηρεάζεται από το γένος ή είδος φυτού ή ζώου, που και πως καλλιεργούνται και εκτρέφονται, από τη συγκομιδή και σφαγή, ο χρόνος που επηρεάζεται για τη μεταφορά των τροφών σε διάφορες χώρες, από τη μέθοδο παρασκευής των τροφών στη βιομηχανία, η ποσότητα φθοράς κατά την προπαρασκευή των τροφών και από διάφορες μεθόδους προπαρασκευής μαγειρέματος στη κουζίνα.

Στα παλαιότερα χρόνια οι τροφές ήταν εντελώς φυσικές και κάθε άνθρωπος χρησιμοποιούσε ως οδηγό το ένστικτο του και έπαιρνε απ’ αυτές την ποσότητα και ποικιλία που περιείχαν όλα εκείνα τα απαραίτητα συστατικά για την πλήρη ανταλλαγή της ύλης, για την ανάπτυξη του και για τη φυσιολογική λειτουργία του. Σήμερα τις περισσότερες φορές ο κίνδυνος της υγείας του ανθρώπου προέρχεται από τη μαγειρεμένη τροφή, την οποία καταναλώνει σε μεγάλες ποσότητες.

Κάποιοι μέθοδοι παρασκευής οδηγούν σε απώλεια θρεπτικών στοιχείων, άλλοι οδηγούν σε διατήρηση θρεπτικών στοιχείων και άλλοι αυξάνουν τη διατροφική αξία των τροφών.

Πρακτικές που οδηγούν σε μια απώλεια θρεπτικών ουσιών

Θέρμανση, ενυδάτωση - καταστρέφει κάποιες βιταμίνες π.χ C , θειαμίνη, και ριβοφλαβίνη

Η υπερθέρμανση της πρωτεΐνη οδηγεί στη σκληρότητα και στη μειωμένη χώνευση.

Η έκθεση στον αέρα οδηγεί στην οξείδωση βιταμίνης C , στα φρούτα λαχανικά, τους χυμούς φρούτων, όπως επίσης και στην βαθμιαία οξείδωση του λίπους.

Πρακτικές που συντηρούν τις θρεπτικές ουσίες:

Βράσιμο στον ατμό

Γιαχνιστό κατσαρόλας και ζωμός

Μαγείρεμα σε κατσαρόλα πίεσης ή ατμού

Πρακτικές που ενισχύουν τις θρεπτικές ουσίες:

Συνδυασμός των τροφίμων

Ο συνδυασμός χαμηλών βιολογικών πρωτεϊνικών τροφίμων (π.χ. ψωμί με τη σούπα φακές, ψημένα φασόλια στη φρυγανιά) εξασφαλίζει το συνυπολογισμό των ουσιαστικών αμινοξέων που λείπουν σε ένα τρόφιμο, και μπορεί να παρασχεθεί από άλλο.

Ο συνδυασμός βιταμίνης C με τα τρόφιμα που περιέχουν το σίδηρο ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου από το λεπτό έντερο

Προετοιμασία των τροφίμων

Η προετοιμασία των καρυκευμάτων στα δοχεία σιδήρου οδηγεί το σίδηρο να περνά στα καρυκεύματα

Το τριμμένο τυρί επιτρέπει στην περιεκτικότητα του λίπους να αφομοιωθεί ευκολότερα

Τα πρόσθετα τροφίμων είναι χημικές ενώσεις που προστίθενται κατά την ανάπτυξη φυτού ή ζώου, την κατεργασία ή συσκευασία. Οργανικά τρόφιμα είναι τα φυτά που έχουν αναπτυχθεί χωρίς προσθήκη τεχνητών λιπασμάτων ή ραντισμό με φυτοφάρμακα ενώ τα ζωικά τρόφιμα προέρχονται από ζώα που τρέφονται χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών. Φυσικές τροφές είναι αυτές που δεν έχουν κατεργαστεί ή βελτιωθεί με κάποιον τρόπον. Υγιεινό τρόφιμο είναι όρος που χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι το τρόφιμο έχει μεγάλες ποσότητες θρεπτικών συστατικών που προλαμβάνουν, θεραπεύουν η καταπολεμούν μερικές ασθένειες.

Τα πρόσθετα των τροφίμων είναι χρήσιμα αλλά αμφισβητούνται όσον αφορά την υγεία μας. Τα οργανικά , φυσικά και υγιεινά τρόφιμα είναι γενικά ως προς τη θρεπτική αξία ενισχυμένα αλλά πολύ ακριβά.

Λόγω της μεγάλης ποικιλίας τροφίμων που διατίθενται σε μεγάλα καταστήματα σήμερα είναι βασικό να γνωρίζουμε και να καθορίζουμε τη θρεπτική αξία και την ποιότητα αυτών των τροφίμων. Ακόμη πρέπει να έχουμε τις βασικές γνώσεις της σωστής χρήσης και φύλαξης τροφίμων και τους χαρακτηρισμούς ποιότητας από το κράτος και τους τρόπους ελέγχου των προϊόντων από το κράτος.

Η αξία των τροφίμων εκτιμάται από τη θρεπτική του ποιότητα και όχι από τη τιμή πώλησης.

Η επίτευξη μιας καλά ισορροπημένης δίαιτας δεν εξαρτάται από τη μεγάλη αξία των τροφίμων. Εξαρτάται από τη καλή γνώση διατροφής. Η κατάλληλη επιλογή τροφίμων είναι μια πρόκληση στις ημέρες μας της υψηλής τεχνολογίας.

Υπάρχουν αμέτρητες ποικιλίες τροφίμων στη διάθεση μας. Έχουν κατεργαστεί ετοιμαστεί, και συσκευαστεί με διαφόρους τρόπους. Πρέπει εμείς όλοι μας να εφαρμόσουμε στο καθημερινό μας πρόγραμμα τις οδηγίες για σωστή διατροφή και να προφυλαχτούμε ταυτόχρονα, από μεγάλους κινδύνους που απειλούν την υγεία και τη ζωή μας.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου: 
Προκόπης Καλλής
Κλινικός Διαιτολόγος