Ανακοίνωση του Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την Παγκύπρια Εβδομάδα Διατροφής 2005

13-19 Ιουνίου 2005

Θέμα: «Νερό, Νερό…απαραίτητο για Υγιεινή Διατροφή»

Το νερό παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία όλων των ζωντανών οργανισμών. Για τον άνθρωπο, ακόμα και η οριακή έλλειψη νερού μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία και την ευεξία του. Μεγαλύτερη έλλειψη μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και η ακραία έλλειψη σε θάνατο.

Συνήθως νοιώθουμε δίψα όταν η αποβολή του νερού είναι 1% του ανθρώπινου βάρους. Αν αυτό το χαμένο νερό δεν αναπληρωθεί τότε μπορεί να προκληθεί μεγαλύτερη δυσφορία όπως: αύξηση του αριθμού των καρδιακών σφυγμών, ανυψωμένη αρτηριακή πίεση, και μειωμένη μυϊκή και πνευματική ικανότητα. Εξάντληση από θερμοπληξία μπορεί να συμβεί όταν η απώλεια των υγρών του σώματος είναι 10% του ανθρώπινου βάρους ιδιαίτερα λόγω της εξαντλητικής φυσικής εξάσκησης. Αποβολή νερού από τα ανθρώπινα κύτταρα μέχρι 20% μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Κάτω από κανονικές συνθήκες, το νερό που παίρνουμε από τα διάφορα υγρά και τις τροφές πρέπει να είναι ισοδύναμο με αυτό που αποβάλλεται.

 Ρόλος του νερού:

Οι άνθρωποι είναι «υδροφόρα» όντα. Τουλάχιστον, μισό από το βάρους τους αποτελείται από νερό. Ουσιαστικά κάθε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού βασίζεται στο νερό για να λειτουργήσει κανονικά.

Μερικοί από τους ρόλους του νερού είναι:

• Μεταφορά θρεπτικών συστατικών, οξυγόνου και φαρμάκων στον οργανισμό.
• Αποβολή άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό.
• Μείωση του προβλήματος της δυσκοιλιότητας.
• Έλεγχος/ ισορρόπηση της θερμοκρασίας του σώματος.
• Προστασία των συνδέσμων και των οργάνων του σώματος από αιφνίδια διαταραχή και ατυχήματα.
• Διατήρηση της υγρασίας του δέρματος.
• Προστασία εναντίον του καρκίνου της ουροδόχου κύστης και πρόληψη επαναφοράς / δημιουργίας νεφρολιθίασης.

Οι ποσοτικές ανάγκες του νερού εξαρτώνται από:

1. Ηλικία : οι ανάγκες για νερό για τα βρέφη και τα παιδιά είναι μεγαλύτερες από αυτές για τους ενήλικες. Βασικά, οι ενήλικες χρειάζονται 30-35 ml ανά κιλό βάρους (2 κουταλιές νερού ανά κιλό περίπου) ενώ τα βρέφη 150 ml ανά κιλό βάρους.
2. Φυσική άσκηση/ ενεργητικότητα. Πριν, κατά την διάρκεια και μετά την άσκηση, ιδίως σε ζεστό καιρό πίνετε ½ -1φλ. νερό κάθε 15-20 λεπτά που γυμνάζεστε.
3. Θερμοκρασία : οι ανάγκες για νερό για τα άτομα που διαμένουν σε ζεστά κλίματα είναι αυξημένες λόγω του ότι η αποβολή του νερού από τους πνεύμονες και το δέρμα αυξάνονται κατά 50-100%.
4. Δίαιτα : οι δίαιτες που είναι ψηλές σε περιεκτικότητα πρωτεΐνης απαιτούν περισσότερο νερό για την αποβολή των άχρηστων ουσιών του μεταβολισμού της πρωτεΐνης.
5. Παθήσεις/ εγκαύματα : ο συνεχής εμετός ή διάρροια μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση. Μεγάλη αποβολή υγρών γίνεται με τα εγκαύματα που η ποσότητα τους εξαρτάται από το βαθμό του εγκαύματος.

Πόσο νερό είναι αρκετό

Ο οργανισμός πρέπει να αναπληρώσει τα υγρά που χάνει κατά την διάρκεια της ημέρας διαμέσου των κανονικών του λειτουργιών όπως η αναπνοή, η εφίδρωση, η ούρηση.

Οι ειδικοί συνιστούν κατανάλωση 2 ½ λίτρων υγρών/ νερού ημερησίως (8-10 φλιτζάνια). Από αυτή την ποσότητα, συνιστάται τουλάχιστο το 1 ½ λίτρο (6 φλιτζάνια) να προέρχεται από πόσιμο νερό/ υγρά και το υπόλοιπο από τις τροφές.

Η στερεά τροφή μπορεί να προσφέρει το 1/3 από τα υγρά που χρειαζόμαστε.

Η περιεκτικότητα των τροφών σε υγρά/ νερό διαφέρει ανάλογα με το είδος τις τροφής:

Λαχανικά 95% περιεκτικότητα σε νερό

Φρούτα 80-95% περιεκτικότητα σε νερό

Κρέας/ Ψάρι 65-70% περιεκτικότητα σε νερό

Ψωμί 35% περιεκτικότητα σε νερό

Δημητριακά 12% περιεκτικότητα σε νερό

Μόνο η ζάχαρη και το λάδι δεν περιέχουν υγρά στην σύσταση τους.

Το πόσιμο νερό καθώς και άλλα μη αλκοολούχα ποτά (π.χ. χυμοί, γάλα) ή μη καφεϊνούχα ποτά (π.χ. καφές/ τσάι χωρίς καφεΐνη, τσάι από βότανα) συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου της κατανάλωσης, ικανοποιητικής ποσότητας υγρών /νερού.

 Είδη Νερού

• Πόσιμο νερό
• Εδαφικό ή πηγαίο νερό
• Επιφανειακό νερό

Σύμφωνα με τις Υγειονομικές Υπηρεσίες και το Γενικό Χημείου του Κράτους η περιγραφή των διάφορων ειδών νερών έχει έως ακολούθως:

 Πόσιμα νερά 

Ο εφοδιασμός μας λοιπόν με νερό, γίνεται και με εδαφικό νερό ή πηγαίο νερό και με επιφανειακό νερό. Επιφανειακό νερό είναι κάθε νερό το οποίο δεν αποκλείεται από το έδαφος της άμεσης επαφής του προς τον εξωτερικό αέρα, όπως είναι το εδαφικό και το πηγαίο. 
Το νερό που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος στην διατροφή του, πρέπει να είναι άχρωμο, άοσμο, άγευστο, να έχει κατάλληλη θερμοκρασία, να μην περιέχει μεγάλη ποσότητα αλάτων, αδιάλυτα συστατικά γενικά και να πίνεται ευχάριστα. Προπαντός όμως το πόσιμο νερό δεν πρέπει να περιέχει παθογόνα βακτήρια και φυτικούς ή ζωικούς μικροοργανισμούς. 

Εδαφικό ή πηγαίο νερό 

Τις παραπάνω απαιτήσεις τις πληρεί συνήθως το καλό εδαφικό ή πηγαίο νερό. Επειδή στα γεωλογικά στρώματα ήδη κάτω από 4 μέτρα δεν υπάρχουν βακτηρίδια, το νερό που προέρχεται συνήθως από βάθος είναι απαλλαγμένο βακτηριδίων. Το εδαφικό νερό όμως μπορεί να γίνει ακατάλληλο καθώς κατά την απόβασή του προς την επιφάνεια μπορεί να ανακατευθεί με ακαθαρσίες. Προτού να γίνουν οι σύγχρονες κατασκευές άντλησης του νερού αυτού του είδους, οι ασθένειες χολέρα, πανώλη και άλλες δεν έλλειπαν. 

Επιφανειακό νερό 

Εν αντιθέσει με το εδαφικό νερό ή το πηγαίο το επιφανειακό έχει πάντοτε πολυάριθμα βακτήρια και μικροοργανισμούς, διότι μπορούν να περάσουν εύκολα σε αυτό διάφορες ακαθαρσίες. Ο αριθμός των βακτηριδίων φτάνει σε μεγάλα επίπεδα. Συνήθως όμως τα βακτηρίδια αυτά δεν είναι παθογόνα αλλά ακίνδυνα βακτηρίδια του νερού. Αλλά υπάρχει και περίπτωση να υπάρχουν παθογόνα κυρίως του τύφου και της δυσεντερίας. Η ακαταλληλότητα του επιφανειακού νερού από υγιεινής άποψης δεν είναι όμως και το μόνο ελάττωμα αυτού. Το επιφανειακό νερό είναι συνήθως χρωματισμένο και έχει δυσάρεστη οσμή και γεύση και η θερμοκρασία του εξαρτάται από την θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Για όλους τους παραπάνω λόγους το πηγαίο νερό είναι προτιμότερο από το επιφανειακό

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου:

Ελένη Π. Ανδρέου, RD, LD 
Κλινική Διαιτολόγος 
Πρόεδρος