Ανακοίνωση του Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την Παγκύπρια Μέρα Παιδιού

1η Ιουνίου 2005

Θέμα: « ΠΑΙΔΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ »

Η σωστή διατροφή του παιδιού κατά τους πρώτους μήνες και χρόνια ζωής θέτει τα θεμέλια για τη μελλοντική του υγεία και ευεξία. Οι σωστές διατροφικές συνήθειες κατά τη βρεφική, νηπιακή και σχολική ηλικία θα του χρησιμεύσουν σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Οι πρώτοι 6 μήνες: 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τον αποκλειστικό θηλασμό στους πρώτους 6 μήνες ζωής. Το μητρικό γάλα είναι η τέλεια τροφή για το νεογέννητο. Τα βρεφικά γάλατα που κυκλοφορούν στην αγορά κατασκευάζονται έχοντας σαν πρότυπο το μητρικό γάλα. Το καλύτερο βρεφικό γάλα είναι δηλαδή αυτό που μοιάζει περισσότερο με το μητρικό. Ένα δεδομένο βρεφικό γάλα έχει πάντα την ίδια σύσταση. Όμως η σύσταση του μητρικού γάλακτος αλλάζει συνεχώς και προσαρμόζεται σύμφωνα με τις διατροφικές ανάγκες του βρέφους. Τα μωρά που θηλάζουν τρώνε στερεές τροφές πιο γρήγορα από αυτά που τρέφονται με μπιμπερό επειδή συνηθίζουν στην ποικιλία οσμών και γεύσεων από το γάλα της μάνας.

Μερικά από τα γνωστά οφέλη του θηλασμού είναι: (1) λιγότερες κοιλιακές διαταραχές, (2) ανοσία στις λοιμώξεις στους πρώτους μήνες ζωής, (3) λιγότερες αλλεργίες, (4) σπανιότερη συχνότητα αιφνίδιου θανάτου. Δεν υπάρχει μητέρα που ‘δεν έχει γάλα’. Η παραγωγή γάλακτος ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μωρού, δηλαδή όσο πιο συχνά βάλουμε το μωρό στο στήθος.

Η επιλογή μπιμπερού ή στήθους είναι μία καθαρά προσωπική απόφαση της μητέρας. Aν δεν μπορείτε ή δε θέλετε να θηλάσετε, μπορείτε να είστε βέβαιες ότι το μωρό παίρνει όλα όσα διατροφικά στοιχεία χρειάζεται από ένα βρεφικό γάλα. Δεν πρέπει ποτέ το γάλα που ετοιμάζετε στο μπιμπερό να είναι πυκνότερο ή αραιότερο από ότι συνιστάται από τους παρασκευαστές εκτός μετά από συμβουλή Παιδίατρου ή Διαιτολόγου/Κλινικού Διαιτολόγου. Το μωρό πίνει γάλα για να ικανοποιήσει την πείνα και τη δίψα του. Δεν έχει ανάγκη ούτε από τσάι ούτε από νερό στα ενδιάμεσα γεύματα. Προσοχή στα παρασκευάσματα σκόνης με τσάι που κυκλοφορούν στην αγορά και περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης. Τέτοια παρασκευάσματα ικανοποιούν τη δίψα και εν μέρει την πείνα του μωρού (επειδή περιέχουν θερμίδες από τη ζάχαρη) και σαν αποτέλεσμα το μωρό πίνει λιγότερο γάλα. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως το τσάι βοηθά στους κολικούς.

Απογαλακτισμός: 6-12 μήνες

Μετά την ηλικία των 6 μηνών τα αποθέματα σιδήρου με τα οποία γεννιέται το μωρό αρχίζουν να ελαττώνονται. Το μητρικό γάλα είναι φτωχό σε σίδηρο ενώ ο τύπος σιδήρου που περιέχουν τα βρεφικά γάλατα δεν απορροφάται εύκολα. Επίσης όσο μεγαλώνει το μωρό θα χρειάζεται ολοένα και πιο μεγάλες ποσότητες γάλακτος για να του δώσει την ενέργεια που χρειάζεται για την ανάπτυξη του. Το στομάχι του όμως έχει περιορισμένη χωρητικότητα.

Γι’αυτό χρειάζονται οι στερεές τροφές και αρχίζει ο απογαλακτισμός.

• Για να δώσετε στο μωρό να δοκιμάσει για πρώτη φορά στερεά τροφή διαλέξετε μία ώρα της μέρας που είσαστε και οι δύο ευδιάθετοι και ξεκούραστοι.
• Τροφές που μπορείτε να δοκιμάσετε: Ρυζάλευρο ή δημητριακά ελεύθερα από γλουτένη, πουρέ καρότου, πατάτας, κουνουπιδιού, αβοκάντο, βρασμένου μήλου, αχλαδιού ή μπανάνας
• Τροφές που πρέπει να αποφύγετε: με πρόσθετη ζάχαρη ή αλάτι, τσάι, καφέ, σοκολάτα, οστρακοειδή, ξηρούς καρπούς, αυγό (μετά τον 1 ο χρόνο).
• Στην αρχή προσφέρετε στερεές τροφές μία φορά τη μέρα, ίσως το μεσημέρι. Μόλις το μωρό συνηθίσει (σε 1-2 βδομάδες) μπορεί να προσφέρετε και ένα δεύτερο γεύμα και μετά ένα τρίτο γεύμα. Έτσι το μωρό θα μπορεί να συμμετέχει στα οικογενειακά γεύματα.
• Συνεχίστε το μητρικό ή βρεφικό γάλα (τουλάχιστο 500ml) μέχρι το 1 ο έτος.

Σταδιακά ενσωματώνετε στο διαιτολόγιο του παιδιού περισσότερες τροφές ενώ παράλληλα το ενθαρρύνετε να τρώει μόνο του. Σταδιακά επίσης προσφέρετε φαγητά πιο παχύρρευστα και σβολιασμένα

Το νήπιο: 1-3 ετών

Το παιδί δεν είναι ένας μίνι ενήλικας. Μία υγιεινή δίαιτα ενηλίκων που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και φτωχή σε λίπος είναι ακατάλληλη για το πεπτικό σύστημα ενός παιδιού και τις ανάγκες του σε ενέργεια. Το νήπιο χρειάζεται 95 θερμίδες ανά κιλό βάρους, δηλαδή περίπου 1200 θερμίδες την ημέρα. Οι θερμιδικές αυτές ανάγκες είναι παρόμοιες με αυτές που χρειάζεται μία μέση γυναίκα 55κιλών! Πρέπει δηλαδή το νήπιο να καταναλώσει ημερήσια αυτές τις θερμίδες για να μπορεί να αναπτυχθεί κανονικά αλλά σε μικρότερο όγκο τροφών αφού το στομάχι του έχει μικρή χωρητικότητα. Πρακτικά αυτό γίνετε με την παροχή κυρίων και ενδιάμεσων γευμάτων και με την προσεκτική χρήση άπαχων τροφίμων.

Ημερήσιες ανάγκες:

• Υδατάνθρακες (ψωμί, δημητριακά, πατάτα, ζυμαρικά, ρύζι): 3-4 μερίδες την ημέρα. Μία μερίδα είναι 1 φέτα ψωμί ή 1 μικρή πατάτα ή ½ φλιτζάνι ρύζι ή δημητριακά ή ζυμαρικά
• Γάλα κ γαλακτοκομικά: 2-3 μερίδες την ημέρα. Μία μερίδα είναι 1 μικρό ποτήρι γάλα ή 1 γιαουρτάκι ή 30γ τυρί. Προσφέρετε τα ολόπαχα προϊόντα τουλάχιστο μέχρι το 2 ο έτος. Τα εντελώς άπαχα προϊόντα είναι ακατάλληλα πριν την ηλικία των 5 και τα ημιάπαχα πριν των 2 ετών.
• Φρούτα κ λαχανικά: 3-4 μερίδες την ημέρα. Μία μερίδα είναι ένα φρούτο (πχ μήλο, αχλάδι, μικρή μπανάνα) ή λαχανικό (πχ μικρή ντομάτα, καρότο)
• Πρωτεΐνες: (κρέας, κοτόπουλο, ψάρι ή όσπρια): 1 μερίδα την ημέρα. Μία μερίδα είναι 25γ κρέας ή 50γ όσπρια. Το κόκκινο κρέας (χοιρινό, βοδινό, αρνί) είναι πλούσιο σε σίδηρο και είναι καλά να προσφέρεται 2 φορές τη βδομάδα. Αν το παιδί σας είναι χορτοφάγο θα πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια Διαιτολόγου/Κλινικού Διαιτολόγου που θα σας βοηθήσει να καλύψετε τις ανάγκες του παιδιού σας σε σίδηρο και άλλα συστατικά που παρέχει το κρέας.

Σχολική και εφηβική ηλικία: Παχυσαρκία

Ένα από τα πιο μεγάλα προβλήματα της εποχής μας είναι η παχυσαρκία που μπορεί να έχει τις ρίζες της στη νηπιακή και σχολική ηλικία. Εισηγήσεις για να την αντιμετωπίσετε έγκαιρα:

• Ελέγχετε το βάρος και το ύψος του παιδιού σας ακολουθεί τις καμπύλες ανάπτυξης. Συμβουλευτείτε Παιδίατρο ή Διαιτολόγο/Κλινικό Διαιτολόγο αν ανησυχείτε.
• Ενθαρρύνετε καλές διατροφικές συνήθειες όπως την αγάπη για τα φρούτα και λαχανικά και τα σωστά διατροφικά γεύματα.
• Αν το παιδί τρέφεται σωστά και δεν παραλείπει γεύματα δε θα έχει ανάγκη τα ΄διατροφικά σκουπίδια’ όπως τα γαριδάκια, οι σοκολάτες και τα μπισκότα που παρέχουν άμεση πηγή ενέργειας. Είναι πιο εύκολο να ενθαρρύνετε τα υγιεινά τρόφιμα (πχ φρούτα) παρά να αποθαρρύνετε τα ανθυγιεινά (πχ σοκολάτες).
• Ενθαρρύνετε την άσκηση από τη νηπιακή ηλικία και μη φοβάστε αν το παιδί σας ιδρώσει!
• Μη χρησιμοποιείτε το φαγητό σαν αμοιβή για τη καλή συμπεριφορά του παιδιού σας.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου:

Δρ Δόνα Χειλέτη, PhD, MSc, BSc(Hons), SRD 
Kλινική Παιδιατρική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος