Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, 14 Νοεμβρίου, είναι αφιερωμένη σε ένα πολύ σημαντικό μέρος του Διαβήτη, Διαβήτης και Νεφροπάθειες. Το φετινό θέμα είναι: «Ο Διαβήτης μπορεί να στοιχίσει τα νεφρά σας. Ενεργείστε τώρα!

Ο Διαβήτης θεωρείται η πιο συχνή αιτία του Τελικού Σταδίου Νεφρικής Ανεπάρκειας (ESRD – End stage renal disease) στην Ευρώπη και Αμερική. Οι βασικοί λόγοι για αυτό είναι:

1. η αυξημένη συχνότητα του διαβήτη, ιδιαίτερα του τύπου 2
2. η μειωμένη θνησιμότητα των ατόμων με διαβήτη
3. η εισδοχή των ατόμων με διαβητική νεφροπάθεια σε προγράμματα θεραπείας για ασθενείς προχωρημένου βαθμού νεφροπάθειας (ESRD).

Παρόλο που συχνά δεν υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια της νεφροπάθειας, αυτά μπορεί να είναι:

• φούσκωμα στα χέρια, πόδια, πρόσωπο
• φαγούρα (ESRD)
• υπνηλία (ESRD)
• αίμα στα ούρα (σπάνια)
• υπέρταση σε συνδυασμό με αφύσικες κλινικές εξετάσεις
• αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, τρικλυκεριδίων και αθηροσκλήρωση

Κύριοι παράγοντες της αρχικής θεραπείας πρέπει να θεωρούνται οι αλλαγές στο τρόπο ζωής του ατόμου (lifestyle modifications) όπως απώλεια βάρους, μείωση της κατανάλωσης του αλατιού, του αλκοόλ, της διατροφικής πρωτεΐνης και του φωσφόρου, περιορισμός του κορεσμένου λίπους, ενίσχυση της σωστής συχνότητας και είδους άσκησης (ποδηλασία, περπάτημα, κολύμπι), κατάργηση του καπνίσματος.

Περιορισμός της Διατροφικής Πρωτεΐνης

Έρευνες έδειξαν ότι περιορισμός της διατροφικής πρωτεΐνης μειώνει την υπερδιάλυση και την πίεση των ενδοσφαιρικών συσσωματωμάτων και επιβραδύνει την επιδείνωση ή εμφάνιση ορισμένων παθήσεων του νεφρού.

Γενικά Χαρακτηριστικά της Διατροφής με Διαβητική Νεφροπάθεια

Α. Διαβητική Δίαιτα

Ατομική δίαιτα για τύπο 1 και τύπο 2 διαβήτη.
Δεν υπάρχει προκαθορισμένη διαβητική δίαιτα ούτε προκαθορισμένοι περιορισμοί στις θερμίδες.
Τροποποιήσεις στην δίαιτα βάση των αναγκών του ατόμου (κλινικές, ανθρωπομετρικές, περιβαλλοντικές)

Β. Πρωτεΐνη

1. Χωρίς Νεφροπάθεια
   • Το ίδιο όπως τον γενικό πληθυσμό (0.8-1γρ./κιλό/ημέρα πρωτεΐνη)
   • 10-20% των ημερήσιων θερμίδων
2. Με νεφροπάθεια
   • Κανονικά επίπεδα GFR: < 0.8γρ/κιλό/ημέρα πρωτεΐνη
   • Μειωμένο GFR: < 0.6γρ/κιλό/ημέρα πρωτεΐνη (GRF – Glomerular Filtration Rate – διηθητική ικανότητα του νεφρού)
   • Η πρωτεΐνη δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% των ημερήσιων θερμίδων.
   • Πηγές πρωτεΐνης: υψηλής βιολογικής αξίας (κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, αυγά, γάλα), μειωμένης βιολογικής αξίας (όσπρια, σόγια, δημητριακά, λαχανικά, πατάτα).

Γ. Υδατάνθρακες

1. Προτίμηση στους σύνθετους υδατάνθρακες (λαχανικά, ψωμί, δημητριακά, όσπρια) – 40-50% των ημερήσιων θερμίδων
2. Απλοί υδατάνθρακες (χυμός φρούτων, φρούτα, ζάχαρη, γάλα) – με μέτρο (≤10-15% των ημερήσιων θερμίδων)
3. Γλυκαντικές Ουσίες με θρεπτική αξία (φρουκτόζη) – με μέτρο. Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να είναι ενήμερα ότι αυτού του είδους οι γλυκαντικές ουσίες είναι υδατάνθρακες που αυξάνουν την γλυκόζη του αίματος σε αργότερο ρυθμό. Γι’ αυτό και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και θα πρέπει να ανταλλάσσονται με τις ημερήσιες «διαβητικές / διατροφικές τους ανταλλαγές».
4. Χωρίς θρεπτική αξία γλυκαντικές ουσίες (ασεσουλφαμη Κ, ασπαρτάμη) - ασφαλής για κατανάλωση, αλλά με μέτρο, σύμφωνα με FDA (Federal Drug Administration) η επιτρεπόμενη χρήση τους είναι 50mg/kg βάρους/ημέρα.

Δ. Φυτικές ίνες

25-30γρ. ανά μερίδα
Πηγές φυτικών ινών: βρώμη, σιτάρι, λαχανικά, όσπρια, φρούτα

Ε. Λίπος

1. 1η Προτεραιότητα: έλεγχος της γλυκόζης του αίματος
2. 2η Προτεραιότητα: έλεγχος του βάρους
3. 3η Προτεραιότητα: Διατροφικές αλλαγές
4. Διαβητική Νεφροπάθεια: λόγω των αυξημένων επιπέδων χοληστερόλης και τρικλυκεριδίων πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση του κορεσμένου λίπους που δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 8-10% των ημερήσιων θερμίδων. Πηγές κορεσμένου λίπους: κόκκινο κρέας, αυγό, λίπος κοτόπουλου, ολόπαχα γαλακτοκομικά, οργανικά κρέατα, αλλαντικά, μαγιονέζα.

Στ. Αλκοόλ

1. Περιορίστε τις μερίδες αλκοόλ σε 2 ανά ημέρα (1 μερίδα=45ml ουίσκι, ½ φ κρασί, 300ml μπύρα).
2. Κίνδυνος υπογλυκαιμίας, σε περίπτωση χορήγησης ινσουλίνης και νηστείας (χωρίς γεύμα).

Άλατα

Διαβητική Νεφροπάθεια

• Περιορίστε το νάτριο σε 1.5-2γρ. (3/4 – 1 κουταλάκι του γλυκού, κοφτό / ημέρα), ιδιαίτερα σε περίπτωση υπέρτασης. Πηγές νατρίου: επιτραπέζιο αλάτι, μαγειρικός ζωμός, κόκκινο κρέας, αυγά, αλλαντικά, ολόπαχα τυριά, καρότο, σέλινο, σπανάκι, baking powder ή σόδα, καφεΐνη.
• Περιορίστε την κατανάλωση πηγών φωσφόρου (1-1.2γρ./ημέρα για προ-αιμοκάθαρσης) και καλίου (η ποσότητα εξαρτάται από την φαρμακευτική αγωγή) αν θεωρηθεί αναγκαίο σύμφωνα με τις κλινικές εξετάσεις.

Πηγές φωσφόρου: κρέας, ψάρι, ξηροί καρποί, όσπρια, τυρί, μπιζέλι, γάλα, καλαμπόκι.

Πηγές καλίου: φρούτα και λαχανικά.

Πόσο από κάθε ομάδα τροφής και με πια συχνότητα;

Οι διατροφικές ανάγκες του ατόμου εξαρτώνται από την φυσική και παθολογική κατάσταση του ατόμου. Οι συγκεκριμένες ποσότητες από κάθε ομάδα τροφής που θα πρέπει να καταναλώνει το άτομο θα πρέπει να υπολογιστεί από τον εγγεγραμμένο κλινικό διαιτολόγο/ διαιτολόγο.

Τελειώνοντας, ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου θέλει να τονίσει ότι ένας από τους παράγοντες του ελέγχου των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος είναι η διατροφή. Η σωστή διατροφή μπορεί να συμβάλει στην θεραπεία αλλά και πρόληψη του διαβήτη καθώς και των επιπλοκών της.

Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου:
Ελένη Π. Ανδρέου, RD, LD
Πρόεδρος