Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη

Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την

Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου 2009)

Θέμα: Διατροφική Θεραπεία και Διαβήτης

Η διατροφική θεραπεία είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας του διαβήτη, και ο διαιτολόγος ένα αναπόσπαστο μέρος της ομάδας επαγγελματιών υγείας του κάθε ατόμου με διαβήτη. Το 95% της φροντίδας του κάθε ατόμου με διαβήτη το αναλαμβάνει ο ίδιος ο ασθενής, για αυτό το λόγο, τα άτομα αυτά χρειάζονται συνεχή εκπαίδευση και υποστήριξη από τους επαγγελματίες υγείας. Μια ομάδα υγείας με επίκεντρο τον ασθενή θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να υιοθετήσει τις πιο πρόσφατες οδηγίες και εισηγήσεις για τον διαβήτη. Επιπλέον, η διατροφική θεραπεία απαιτεί μία εξατομικευμένη προσέγγιση βασισμένη στα ακόλουθα:

1. Μεταβολικό προφίλ του ατόμου (αναλύσεις, ιατρικό ιστορικό και άλλες ασθένειες, φαρμακευτική αγωγή)

2. Να συμβαδίζει με τους στόχους θεραπείας όλης της ομάδας επαγγελματιών υγείας, οι οποίοι τεθήκαν σε συνεννόηση με τον ασθενή

3. Να συμβαδίζει με την ετοιμότητα ή τη θέληση του ατόμου με διαβήτη να κάνει αλλαγές για να πετύχει αυτούς τους στόχους.

Οι διατροφικές οδηγίες/στόχοι για το διαβήτη επικεντρώνονται στην αλλαγή συνηθειών διατροφής και άσκησης όχι μόνον για καλύτερα αποτελέσματα γλυκόζης ορού αλλά και για καλύτερο έλεγχο του λιπιδεμικού προφίλ (ολικής χοληστερόλη, HDL-χοληστερόλη, LDL-χοληστερόλη και τριγλυκερίδια) και αρτηριακής πίεσης. Στόχος είναι η βελτίωση της υγείας μέσω της διατροφής και άσκησης για πρόληψη και θεραπεία του διαβήτη. Έρευνες έχουν δείξει ότι η διατροφική θεραπεία συσχετίζεται με μείωση της Γλυκοζιλιομένης αιμοσφαιρίνης (HgA1c) κατά περίπου 1% σε καινούργια περιστατικά τύπου 1 διαβήτη, μείωση κατά 2% σε καινούργια περιστατικά τύπου 2 διαβήτη και μείωση κατά περίπου 1% σε ασθενείς με τύπου 2 διαβήτη που είχαν διαγνωστεί σε χρονικό διάστημα 4 χρόνων περίπου.

Άτομα ψηλού κινδύνου μείωσαν το κίνδυνο Τύπου 2 Διαβήτη κατά 58% με υγιεινή διατροφή και χαμηλή σε ένταση άσκηση.

Πρόληψη τύπου 2 διαβήτη ειδικότερα για άτομα ψηλού κινδύνου:

• Τουλάχιστο 30 λεπτά φυσική δραστηριότητα ημερησίως

• Αλλαγή συνηθειών Διατροφής με σκοπό τη μείωση της ημερήσιας κατανάλωσης θερμίδων, μείωση του βάρους μας (αν χρειάζεται) ή την αποφυγή αύξησης του βάρους 

Παράγοντες κινδύνου για το τύπου 2 διαβήτη:

1. Παχυσαρκία: αξιολογείτε με το Δείκτη Μάζας Σώματος (Kg/m²)

ΔΜΣ ³25 υπερβάλλων βάρος ή

για παιδιά (2-18 ετών) ΔΜΣ > 85% εκατοστιαία θέση για την ηλικία και το φύλο τους

                ΔΜΣ ³ 30 Παχυσαρκία

2. Παχυσαρκία τύπου μήλο ή συσσώρευση λίπους στη κοιλιακή χώρα εύκολα αξιολογείται με τη Περίμετρος Μέσης (ΠΜ)

                ΠΜ άνω ( >) 102 εκατοστών (cm) για άντρες

                ΠΜ άνω (>) 88 εκατοστών (cm) για γυναίκες

              3.Καθιστική ζωή

              4. Οικογενειακό Ιστορικό

              5. Ηλικία

              6. Ιστορικό Διαβήτη Κυήσεως ή ακόμη και γέννηση νεογνού άνω των 4 κιλών

Στόχος μας για παιδιά με τύπου 2 διαβήτη η αλλαγή συνηθειών διατροφής και άσκησης ούτως ώστε να επιτευχθεί διατήρηση ή απώλεια βάρους (όπου χρειάζεται) και να μειωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη

Διατροφικοί στόχοι για όλα τα άτομα με διαβήτη:

• Επιτύχουμε αλλά και να διατηρήσουμε κανονικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα με στόχο να αποφύγουμε τις επιπλοκές (π.χ. νευροπάθειες, καρδιοπάθειες κτλ)

• Μείωση λιπιδίων αίματος και διατήρηση τους στα επιτρεπτά όρια με στόχο τη μείωση κινδύνου καρδιοπαθειών

• Έλεγχος αρτηριακής πίεσης για μείωση του κινδύνου πρόκλησης αγγειακών προβλημάτων

• Πρόληψη και θεραπεία μακροπρόθεσμων επιπλοκών: Αλλαγή συνηθειών διατροφής για μείωση των κινδύνων όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, και νεφροπάθειες.

• Αποφυγή Υπογλυκαιμίας

Τύπου 1 Διαβήτης 

• Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος/ μοναδικός τρόπος διατροφής

• Η αναλογία μεταξύ Υδατανθράκων, πρωτεϊνών, και λίπους καθορίζεται από το βάρος, την ηλικία, ιατρικό ιστορικό, το φύλο και τη θεραπευτική αγωγή του ατόμου

• Εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής ανάλογα με τις συνήθειες του ατόμου, τη καθημερινή ρουτίνα, φαρμακευτική αγωγή και τις διατροφικές προτιμήσεις του

• Απαραίτητη η γνώση των διαβητικών ανταλλαγών: Ομάδες τροφών με όμοια ποσότητα σε Θερμίδες και Θρεπτικά συστατικά. Κάθε μερίδα στην αντίστοιχη ομάδα είναι ισοδύναμη σε Θερμίδες, Υδατάνθρακες Πρωτεΐνες και λίπος. Έτσι, κάθε τροφή από την ίδια κατηγορία τροφών μπορεί να αντικαταστεί ή είναι ισοδύναμη με οποιαδήποτε άλλη της ίδιας κατηγορίας

• Για παιδιά με τύπου 1 διαβήτη: ικανοποιητική πρόσληψη ενέργειας για ανάπτυξη. Προσαρμόζεται αγωγή ινσουλίνης σύμφωνα με τις συνήθειες άσκησης και διατροφής του παιδιού

• Σε Γενικές γραμμές:

• Η διατροφή σας πρέπει να είναι πλούσια σε ολικής αλέσεως προϊόντα- τουλάχιστο η μισή κατανάλωση δημητριακών να προέρχεται από ολικής άλεσης προϊόντα
•  Καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων (2 μερίδες) και λαχανικών (3 μερίδες) την ημέρα. Μία μερίδα φρούτου ισοδυναμεί με ένα μικρό φρούτο (πχ 1 μικρό μήλο) και μία μερίδα λαχανικά ισοδυναμεί με 1φλυντζάνι (φ) ωμά ή ½ φ μαγειρεμένα ή ½ φ χυμό λαχανικών
•   Προτιμήστε άπαχο γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
•  Το σύνολο των υδατανθράκων είναι πιο σημαντικό από το είδος (ζάχαρη ή άμυλο/ Γλυκαιμικός Δείκτης-ΓΔ) πχ φρουκτόζη έχει μειωμένο ΓΔ αλλά η ποσότητα κατανάλωσης της είναι πιο σημαντική!
•  Τι είναι ο Γλυκαιμικός Δείκτης (ΓΔ): Ένα σύστημα ταξινομήσης φαγητών πλούσιων σε υδατάνθρακες σύμφωνα με την επίδραση που έχουν στο ζάχαρο ορού. Με άλλα λόγια πόσο αυξάνεται το ζάχαρο σας 2-3 ώρες μετά τη κατανάλωση των τροφών αυτών.
• Δεν υπάρχουν αποδείξεις για την χρήση του ΓΔ για τη πρόληψη του διαβήτη
• Μείωση Κορεσμένου Λίπους: Ολόπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα (ολόπαχο γάλα, φρέσκα κρέμα, παγωτά, ολόπαχα τυριά (πχ. Χαλούμι, φέτα) βούτυρο, μπέικον, αλλαντικά, χοιρινό, βοδινό, αρνί, λουκάνικα
•  Αντικαταστήστε το κορεσμένο λίπος με μονοακόρεστα λιπαρά οξέα όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, ελιές, σουσάμι. Προσοχή όμως στη ποσότητα γιατί άσχετα με το είδος, το λίπος είναι πλούσιο σε θερμίδες (9 θερμίδες/γραμμάριο). Αύξηση κατανάλωσης θερμίδων πέραν αυτών που χρειαζόμαστε καθημερινά μπορεί να επιφέρει αύξηση βάρους
•  Εμπλούτισε τη διατροφή σου με Ω3 Λιπαρά Οξέα, ειδικότερα άτομα με αυξημένα τριγλυκερίδια πρέπει να καταναλώνουν περίπου 360γρ. ψάρι την εβδομάδα ή 50γρ. την ημέρα για να πάρουν τη συνιστώμενη ποσότητα 1000-1500mg ω3.
•  Μειώστε το αλάτι ιδιαίτερα άτομα με υπέρταση. Τροφές πλούσιες σε αλάτι είναι: τυριά, αλλαντικά, προπαρασκευασμένες τροφές όπως μουστάρδα, σούπες σε σκόνη, έτοιμους ζωμούς εμπορίου, κονσέρβες κτλ 

 
Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου

Κάτια Κυριάκου, MS, RD, Κλινική Διαιτολόγος