Παγκόσμια Ημέρα Ρευματοπαθειών

Ανακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Ρευματοπαθειών (12 Οκτωβρίου 2009)

Η Θεραπευτική Κλινική Διατροφή (Medical nutrition therapy) για τις ρευματοπάθειες δίνεται περιληπτικά στον πιο κάτω πίνακα :

Οστεοαρθρίτιδα Η απώλεια βάρους (όπου υπάρχει πρόβλημα παχυσαρκίας) μπορεί να επιτευχθεί με ισορροπημένη, υποθερμιδική εξατομικευμένη διατροφή από κλινικό διαιτολόγο σε συνδυασμό με άσκηση (π.χ κολύμπι) όπου επιτρέπεται. Επίσης, επαρκείς ποσότητες βιταμινών Β6, Β12 και φυλλικού οξέος καθώς και διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη Δ είναι απαραίτητη.Τροφές πλούσιες σε βιτ. Β6 :ολοσίταρο ψωμί και δημητριακά, φακές, μπανάνα, παστά σύκα, αβοκάντο Τροφές πλούσιες σε βιτ. Β12: συκώτι, ψάρι, κοτόπουλο Τροφές πλούσιες σε φυλλικό οξύ : πράσινα φυλλώδη λαχανικά π.χ. μπρόκολο, μαρούλι, κραμπί, λαχανάκια Βρυξελλών, σπανάκι), αβοκάντο, όσπριαΤροφές πλούσιες σεασβέστιο : κυρίως το γάλα (ημι-άπαχο ή άπαχο) και σε άλατα γαλακτοκομικά προϊόντα, κατά προτίμηση με χαμηλά λιπαρά), ψάρι μικρό με το κόκαλο Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Δ : σαρδελάκια ( σε λάδι, καλά στραγγισμένο), συκώτι, αυγό, μουρουνέλαιο, γάλα ημι-άπαχο

Ρευματοειδής αρθρίτιδα Το είδος της ημι-χορτοφαγικής διατροφής με επαρκείς ποσότητες φυλλικού οξέος φάνηκε να βοηθά καλύτερα τους ασθενείς με την πιο πάνω διάγνωση. Η ημι-χορτοφαγική διατροφή, η οποία περιλαμβάνει ψάρι, θαλασσινά ή/και πουλερικά είναι πιο ισορροπημένη από άλλα είδη χορτοφαγίας. Πρέπει όμως να δίνεται προσοχή στο σωστό συνδυασμό τροφών που περιέχουν φυτική πρωτεΐνη με παράλληλη λήψη δημητριακών ή σπόρων δηλ. φακές με ρύζι, φασόλια με πατάτα, λουβί με ψωμί, ψωμί με ταχίνι.Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες όπως βιτ. Ε, βιτ. Γ, σελήνιο είναι απαραίτητη.

Τροφές πλούσιες σε βιτ. Ε: ελαιόλαδο, καλαμποκέλαιο, φυστικοβούτυρο, αμύγδαλα, σπανάκι

Τροφές πλούσιες σε βιτ. Γ : εσπεριδοειδή, ακτινίδιο, κουάφα, ντομάτα, πιπεριά, πατάτα, μπρόκολο, σπανάκι Τροφές πλούσιες σε σελήνιο : Πρωτεϊνούχες τροφές, ολοσίταρο ψωμί, δημητριακά και σπόροι

Υπερουριχαιμία/Ποδάγρα Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να ακολουθείται διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες και περιορισμό ή πλήρη αποφυγή του αλκοόλ.

Τροφές πλούσιες σε πουρίνες : κόκκινο κρέας (αρνί, βοδινό), κυνήγια, εντόσθια (συκώτι, νεφρά, καρδιά, γλυκάδια), πάπια, ζωμό κότας ή βοδινού, αντζούγιες, ρέγγα, σαρδέλες, αυγοτάραχο μαρίδα, γαρίδες, καβούρια, μύδια, σκουμπρί, μουρούνα, πέστροφα, σπανάκι, σπαράγγια, αγρέλια, κουνουπίδι, μανιτάρια.Επίσης, είναι καλά να αποφεύγεται το αλάτι και τα αλατισμένα τρόφιμα.Επιπρόσθετα, επιβάλλεται η αυξημένη πρόσληψη νερού (3 λίτρα την ημέρα) και η μέτρια πρόσληψη πρωτεΐνης (κατά προτίμηση σόγιας και προϊόντων της).

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος Σε αυτές τις περιπτώσεις το εξατομικευμένο διαιτολόγιο πρέπει να λαμβάνει υπόψη την τυχόν ύπαρξη νεφροπάθειας. Πολλές φορές χρειάζεται περιορισμός των υγρών και του νατρίου/αλατιού. Η ανάλατη διατροφή περιλαμβάνει τα εξής : - Δεν πρέπει να προστίθεται αλάτι στο ήδη μαγειρεμένο φαγητό αλλά μόνο ελάχιστο κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος και να μην χρησιμοποιείται ανθρακική σόδα, να αποφεύγονται : το αλάτι με άρωμα/γεύση π.χ. αλάτι με σκόρδο καθώς και όλα τα υποκατάστατα αλατιού , τα κονσερβοποιημένα, τα παστά και τα καπνιστά κρέατα και ψάρια π.χ. τσαμαρέλα, ρέγγα, αντζούγιες, αλατισμένες σαρδέλες, τα λουκάνικα, τα αλλαντικά, τόνος/σαρδελάκια σε νερό, το κεφαλοτύρι, η αλατισμένη αναρή, το αλατισμένο χαλούμι, οι ζωμοί κότας και λαχανικών, το ketsup, η μαγιονέζα, οι αλατισμένες ελιές, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα μπισκότα τυριού, τα πατατάκια, τα γαριδάκια,κ.ά.- Να χρησιμοποιούνται αρωματικά φυτά, μπαχαρικά και φυσικός χυμός λεμονιού και χυμός ντομάτας για να δίνεται γεύση και άρωμα στο φαγητό

Σκληρόδερμα Στις περιπτώσεις που παρουσιάζεται σκληρόδερμα το άτομο πρέπει να προσέξει τα εξής : πρόληψη ή διόρθωση της Πρωτεϊνικής Ενεργειακής Υποθρεψίας και των διατροφικών ελλείψεων με διατροφή ψηλή σε ενέργεια (30-40 Kcal/Kg) και πρωτεΐνη, λήψη μικρών και συχνών γευμάτων, επαρκής πρόσληψη υδατο- και λιπο-διαλυτών βιταμινών, αντιμετώπιση της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης (με αποφυγή των μπαχαρικών και πικάντικων τροφών, των πολύ ξινών τροφίμων, των πολύ ζεστών και των πολύ κρύων φαγητών, κ.ά.), αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και της αρτηριακής υπέρτασης νεφρικής προέλευσης με εξειδικευμένες διατροφικές οδηγίες.

Σύνδρομο Sjogren Ισορροπημένη διατροφή με επαρκείς ποσότητες στις βιταμίνες Β12, φυλλικού οξέος και σιδήρου.Τροφές πλούσιες σε σίδηρο : συκωτάκι κοτόπουλου, φακές, φασόλια, σπανάκι, κρόκος αυγού, παστά φρούτα, δημητριακά προγεύματος εμπλουτισμένα με σίδηροΓια την καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου θα πρέπει σε κάθε γεύμα που δεν περιέχει ζωικής προέλευσης (αιμικό) σίδηρο να συνδυάζεται το γεύμα με μία καλή πηγή Βιταμίνης Γ π.χ. 1 ακτινίδιο, φράουλες, 1 κουάφα, 1 πορτοκάλι/μανταρίνι/γκρέιπφρουτ, λεμόνι, πιπεριά, πατάτα ή 1 ποτήρι χυμό πορτοκαλιού.Επίσης, όπου χρειάζεται οι τροφές πρέπει να είναι μαλακές και καλά ενυδατωμένες ή να συνοδεύονται με γιαούρτι ή χυμό ντομάτας.

Γενικές οδηγίες

• Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ακολουθούνται ανορθόδοξες δίαιτες (χημικές, μονοφαγίες, με βάση τον τύπο του αίματος, κ.ά). Ο κλινικός διαιτολόγος είναι το κατάλληλο άτομο για την κατάρτιση του εξειδικευμένου διαιτολογίου του ασθενή με ρευματοπάθεια με βάση τις ειδικές του ανάγκες μετά από τις συστάσεις του ρευματολόγου.
• Στις περιπτώσεις χρήσης στεροειδών η διατροφή εκτός από ανάλατη και πλούσια σε ασβέστιο, θα πρέπει να περιλαμβάνει και οδηγίες για πρόληψη διαβήτη.
• Για τα άτομα που παίρνουν Μη Στεροειδή Αντι-Φλεγμονώδη Φάρμακα η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ και Βιταμίνη Β12.
• Θα ήταν καλό να γίνεται ενημέρωση των ασθενών για την αλληλεπίδραση κάποιων βοτάνων με συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή που πιθανώς να λαμβάνουν π.χ. το methodraxate (MTX) μειώνει την απορρόφηση του φυλλικού οξέος, το Echinacea αλληλεπιδρά με ανοσοκατασταλτική αγωγή (π.χ. γλυκοκορτικοειδή) και αυξάνει τις παρενέργειες του MTX.
• Άτομα με ρευματοπάθειες δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν την ευεργετική επίδραση διατροφής πλούσια σε απαραίτητα λιπαρά οξέα: ω-3 και ω-6.

Τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα : Λιπαρά ψάρια π.χ. τσιπούρα, φαγκρί, ρόσσι, ξιφίας, σολομός, λαβράκι Τροφές πλούσιες σε ω-6 λιπαρά οξέα : Ξηροί καρποί, σπόροι, έλαια

Εξατομικευμένο διαιτολόγιο με ποικιλία τροφών, σωστό συνδυασμό από όλες τις ομάδες τροφών και στις σωστές ποσότητες αποτελεί ένα μέρος του πάζλ της σωστής αντιμετώπισης/θεραπείας του ρευματοπαθή. Ας συνεργαστούμε όλοι οι Επαγγελματίες Υγείας για μια καλύτερη και πιο ποιοτική ζωή για τα άτομα με ρευματοπάθειες!

Βιβλιογραφία 1. Sylvia Escott-Stump (2002) Nutrition and Diagnosis-Related Care Lippincott Williams & Wilkins 5th edition2. Zaneta M. Pronsky (2004) Food Medication Interactions The Foremost Drug-Nutrient Interaction Resource3. Kathleen Mahan and Sylvia Escott-Stump (2004) Krause’s Food Nutrition & Diet Therapy 11th edition Saunders4. http://www.worldarthritisday.org

Για το Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου: Θάλεια Αβραάμ, SRD Κλινική Διαιτολόγος και Χημικός