Temp EntryΑνακοίνωση Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου για την Παγκύπρια Εβδομάδα Θαλασσαιμίας, 4-10 Μαίου 2003

Θέμα: ‘ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η Θαλασσαιμία ή αλλιώς Μεσογειακή Αναιμία είναι μία πολύπλοκη κληρονομική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από ελαττωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι η κόκκινη πρωτείνη των ερυθρών κυττάρων που ευθύνεται για τη μεταφορά οξυγόνου από το αίμα στους ιστούς. Η ελαττωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης προκαλεί ανενεργή αιμοποίηση και κάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια εύθραυστα προκαλώντας αιμόλυση. Η θεραπεία της Θαλασσαιμίας περιλαμβάνει συχνές μεταγγίσεις αίματος και αποσιδήρωση. Σχεδόν όλα τα προβλήματα που δημιουργούνται στη Θαλασσαιμία οφείλονται στην υπερφόρτωση σιδήρου στα διάφορα όργανα όπως την καρδιά, το ήπαρ και το πάγκρεας, προκαλώντας αργοπορημένη εφηβεία, ελαττωμένη σωματική ανάπτυξη, διαβήτη, υποθυροειδή, υποπαραθυροειδή, κίρρωση του ήπατος και καρδιακή ανεπάρκεια . Αυτή η υπερφόρτωση σιδήρου προκαλείται όχι μόνο από τις συχνές μεταγγίσεις αίματος αλλά και από την αυξημένη απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Όσο πιο χαμηλή είναι η αιμοσφαιρίνη, τόσο πιο ψηλή είναι η απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή.

Τί σημαίνει σωστή διατροφή στη Θαλασσαιμία;

Η σωστή διατροφή για ένα υγιές άτομο δεν είναι αναγκαία η ίδια με αυτή που συστήνεται για ένα άτομο με Θαλασσαιμία, παρ’όλο που κάποια στοιχεία μπορεί να είναι κοινά. Η πολύπλοκη φύση της νόσου αυτής καθιστά την Διαιτολογική της θεραπεία ιδιόμορφη και ιδιωτική, ανάλογα με την ηλικία, τις διατροφικές, μεταβολικές και ιατρικές ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή.

Πως μπορεί να βοηθήσει η σωστή διατροφή στη Θαλασσαιμία;

Μπορεί να μειώσει την απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην Ενδιάμεση μορφή Θαλασσαιμίας και στα διαστήματα ανάμεσα στις μεταγγίσεις αίματος που η αιμοσφαιρίνη είναι χαμηλή.
Βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της Οστεοπόρωσης.
Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των παρενεργειών του σιδήρου στους ιστούς με τη χρησιμοποίηση αντιοξειδωτικών ουσιών στη διατροφή
Βοηθά στην αντιμετώπιση του Διαβήτη και στα μακροχρόνια προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει.
Ισορροπεί τους διατροφικούς παράγοντες που αποβάλλοντε πιο εύκολα ή χρησιμοποιούντε πιο γρήγορα στους Θαλασσαιμικούς γι’αυτό και οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες (ψευδάργυρος, βιταμίνη Ε).

Μερικές απλές συμβουλές για όλους τους Θαλασσαιμικούς Υπάρχουν δύο είδη σιδήρου:

(1) το σίδηρο αίμης που υπάρχει στο κόκκινο κρέας (αρνί, χοιρινό, βοδινό), συκώτι, σαρδέλλες, στρείδια και μύδια και απορροφάται από τον οργανισμό πολύ εύκολα. Συνιστούμε την αποφυγή των τροφίμων αυτών από τη διατροφή. Αν όμως θα φάτε κάποιο από αυτά, συνδιάστε το με γάλα, γιαούρτι, τυρί ή/και τσάι που μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου αίμης. Καλύτερα όμως να προτιμάτε κοτόπουλο, ψάρι, όσπρια και κιμά από σόγια. Η σόγια όχι μόνο δεν περιέχει σίδηρο αλλά και μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή γι’αυτό είναι πολύ ωφέλιμη στη Θαλασσαιμία.

(2) το ανόργανο σίδηρο υπάρχει στα περισσότερα τρόφιμα (όσπρια όπως οι φακές, πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι, αυγά, σοκολάτα, δημητριακά) και η απορρόφηση του από τον οργανισμό είναι φτωχή. Αυτή όμως η απορρόφηση μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί μέχρι 20 φορές ανάλογα με τη σύσταση του γεύματος. Το γάλα, οι φυτικές ίνες, το τσάι, ο καφές και κάποια μπαχαρικά όπως η ρίγανη μειώνουν την απορρόφηση του ανόργανου σιδήρου, γι’αυτό συμπεριλάβετε τα στα κύρια σας γεύματα. Αντίθετα η Βιταμίνη Γ που υπάρχει στα εσπεριδοειδή και άλλα φρούτα και το λακτικό οξύ στα ξυδάτα λαχανικά, τη μπύρα και το σόγια σως (όχι ο κιμάς σόγιας) αυξάνουν την απορρόφηση του και γι’αυτό καλύτερα να τρώτε τα τρόφιμα αυτά στα ενδιάμεσα και όχι με τα κύρια γεύματα.

Τρώτε άφθονα γαλακτοκομικά προιόντα και προσπαθήστε να τα συνδιάσετε με τα κύρια σας γεύματα (πχ μακαρόνια με τυρί, σάλτσες με γιαούρτι). Το γάλα περιέχει ασβέστιο που βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της Οστεοπόρωσης και μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή. Περιέχει επίσης Ψευδάργυρο που είναι σημαντικό στη Θαλασσαιμία. Τα άπαχα γαλακτοκομικά προιόντα περιέχουν την ίδια ποσότητα ασβεστίου και ψευδαργύρου με τα πλήρες και είναι προτιμότερα, ειδικά αν υπάρχει διαβήτης, καρδιολογικά προβλήματα ή πρόβλημα βάρους. Προσπαθήστε να πέρνετε ½ με 1 λίτρο γάλα την ημέρα. Ένα μικρό ποτήρι γάλα έχει το ίδιο ασβέστιο με ένα μικρό γιαουρτάκι ή ενάμιση φέτα τυρί, γι’αυτό μπορείτε να τα ανταλλάξετε.
Χρησιμοποιείτε άφθονο ελαιόλαδο. Περιέχει την αντιοξειδωτική βιταμίνη Ε που είναι χαμηλή στο αίμα των Θαλασσαιμικών ενώ τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα είναι ευεργετικά για την καρδιά, ειδικά σε άτομα με Διαβήτη.
Πίνετε άφθονο τσάι που είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες και παράλληλα μειώνει την απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Προσπαθήστε να το συνδιάσετε με τα κύρια σας γεύματα.

Για το Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου
Δρ Δόνα Χειλέτη-Τέλφερ, PhD, MSc, BSc(Hons), SRD
Κλινική Διαιτολόγος /Διατροφολόγος

Θέμα: ‘ΘΑΛΑΣΣΑΙΜΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η Θαλασσαιμία ή αλλιώς Μεσογειακή Αναιμία είναι μία πολύπλοκη κληρονομική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από ελαττωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι η κόκκινη πρωτείνη των ερυθρών κυττάρων που ευθύνεται για τη μεταφορά οξυγόνου από το αίμα στους ιστούς. Η ελαττωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης προκαλεί ανενεργή αιμοποίηση και κάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια εύθραυστα προκαλώντας αιμόλυση. Η θεραπεία της Θαλασσαιμίας περιλαμβάνει συχνές μεταγγίσεις αίματος και αποσιδήρωση. Σχεδόν όλα τα προβλήματα που δημιουργούνται στη Θαλασσαιμία οφείλονται στην υπερφόρτωση σιδήρου στα διάφορα όργανα όπως την καρδιά, το ήπαρ και το πάγκρεας, προκαλώντας αργοπορημένη εφηβεία, ελαττωμένη σωματική ανάπτυξη, διαβήτη, υποθυροειδή, υποπαραθυροειδή, κίρρωση του ήπατος και καρδιακή ανεπάρκεια . Αυτή η υπερφόρτωση σιδήρου προκαλείται όχι μόνο από τις συχνές μεταγγίσεις αίματος αλλά και από την αυξημένη απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Όσο πιο χαμηλή είναι η αιμοσφαιρίνη, τόσο πιο ψηλή είναι η απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή.

Τί σημαίνει σωστή διατροφή στη Θαλασσαιμία;

Η σωστή διατροφή για ένα υγιές άτομο δεν είναι αναγκαία η ίδια με αυτή που συστήνεται για ένα άτομο με Θαλασσαιμία, παρ’όλο που κάποια στοιχεία μπορεί να είναι κοινά. Η πολύπλοκη φύση της νόσου αυτής καθιστά την Διαιτολογική της θεραπεία ιδιόμορφη και ιδιωτική, ανάλογα με την ηλικία, τις διατροφικές, μεταβολικές και ιατρικές ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή.

Πως μπορεί να βοηθήσει η σωστή διατροφή στη Θαλασσαιμία;

Μπορεί να μειώσει την απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην Ενδιάμεση μορφή Θαλασσαιμίας και στα διαστήματα ανάμεσα στις μεταγγίσεις αίματος που η αιμοσφαιρίνη είναι χαμηλή.
Βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της Οστεοπόρωσης.
Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των παρενεργειών του σιδήρου στους ιστούς με τη χρησιμοποίηση αντιοξειδωτικών ουσιών στη διατροφή
Βοηθά στην αντιμετώπιση του Διαβήτη και στα μακροχρόνια προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει.
Ισορροπεί τους διατροφικούς παράγοντες που αποβάλλοντε πιο εύκολα ή χρησιμοποιούντε πιο γρήγορα στους Θαλασσαιμικούς γι’αυτό και οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες (ψευδάργυρος, βιταμίνη Ε).

Μερικές απλές συμβουλές για όλους τους Θαλασσαιμικούς Υπάρχουν δύο είδη σιδήρου:

(1) το σίδηρο αίμης που υπάρχει στο κόκκινο κρέας (αρνί, χοιρινό, βοδινό), συκώτι, σαρδέλλες, στρείδια και μύδια και απορροφάται από τον οργανισμό πολύ εύκολα. Συνιστούμε την αποφυγή των τροφίμων αυτών από τη διατροφή. Αν όμως θα φάτε κάποιο από αυτά, συνδιάστε το με γάλα, γιαούρτι, τυρί ή/και τσάι που μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου αίμης. Καλύτερα όμως να προτιμάτε κοτόπουλο, ψάρι, όσπρια και κιμά από σόγια. Η σόγια όχι μόνο δεν περιέχει σίδηρο αλλά και μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή γι’αυτό είναι πολύ ωφέλιμη στη Θαλασσαιμία.

(2) το ανόργανο σίδηρο υπάρχει στα περισσότερα τρόφιμα (όσπρια όπως οι φακές, πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι, αυγά, σοκολάτα, δημητριακά) και η απορρόφηση του από τον οργανισμό είναι φτωχή. Αυτή όμως η απορρόφηση μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί μέχρι 20 φορές ανάλογα με τη σύσταση του γεύματος. Το γάλα, οι φυτικές ίνες, το τσάι, ο καφές και κάποια μπαχαρικά όπως η ρίγανη μειώνουν την απορρόφηση του ανόργανου σιδήρου, γι’αυτό συμπεριλάβετε τα στα κύρια σας γεύματα. Αντίθετα η Βιταμίνη Γ που υπάρχει στα εσπεριδοειδή και άλλα φρούτα και το λακτικό οξύ στα ξυδάτα λαχανικά, τη μπύρα και το σόγια σως (όχι ο κιμάς σόγιας) αυξάνουν την απορρόφηση του και γι’αυτό καλύτερα να τρώτε τα τρόφιμα αυτά στα ενδιάμεσα και όχι με τα κύρια γεύματα.

Τρώτε άφθονα γαλακτοκομικά προιόντα και προσπαθήστε να τα συνδιάσετε με τα κύρια σας γεύματα (πχ μακαρόνια με τυρί, σάλτσες με γιαούρτι). Το γάλα περιέχει ασβέστιο που βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της Οστεοπόρωσης και μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή. Περιέχει επίσης Ψευδάργυρο που είναι σημαντικό στη Θαλασσαιμία. Τα άπαχα γαλακτοκομικά προιόντα περιέχουν την ίδια ποσότητα ασβεστίου και ψευδαργύρου με τα πλήρες και είναι προτιμότερα, ειδικά αν υπάρχει διαβήτης, καρδιολογικά προβλήματα ή πρόβλημα βάρους. Προσπαθήστε να πέρνετε ½ με 1 λίτρο γάλα την ημέρα. Ένα μικρό ποτήρι γάλα έχει το ίδιο ασβέστιο με ένα μικρό γιαουρτάκι ή ενάμιση φέτα τυρί, γι’αυτό μπορείτε να τα ανταλλάξετε.
Χρησιμοποιείτε άφθονο ελαιόλαδο. Περιέχει την αντιοξειδωτική βιταμίνη Ε που είναι χαμηλή στο αίμα των Θαλασσαιμικών ενώ τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα είναι ευεργετικά για την καρδιά, ειδικά σε άτομα με Διαβήτη.
Πίνετε άφθονο τσάι που είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες και παράλληλα μειώνει την απορρόφηση σιδήρου από τη διατροφή. Προσπαθήστε να το συνδιάσετε με τα κύρια σας γεύματα.

Για το Σύνδεσμο Διαιτολόγων Κύπρου
Δρ Δόνα Χειλέτη-Τέλφερ, PhD, MSc, BSc(Hons), SRD
Κλινική Διαιτολόγος /Διατροφολόγος